Làm thế nào để tên Bergoglio được ghi nhớ
Trích sách “Phanxicô, Giáo hoàng của Thế Giới Mới, Michel Cool, nxb. Salvator
Từ hành lang mật viện năm 2005, một số tin tức rò rỉ được đăng lên báo: José Mario Bergoglio có đủ số phiếu để là đối thủ với hồng y Joseph Ratzinger đang dẫn đầu lúc đó. Theo tin đồn, vị giám mục Á Căn Đình nhận được sự ủng hộ của cố hồng y giáo phận Milan, Carlo Mario Martini, nhà chú giải Kinh Thánh nổi tiếng, dòng Tên, người đã chống chọi với căn bệnh nan y và đã qua đời năm 2012. Lúc đó Bergoglio đã làm nản lòng sự ủng hộ nồng nhiệt của ngài khi cha lấy lý do sức khỏe: từ khi bị mất một là phổi do nhiễm bệnh lao khi còn trẻ, cha Bergoglio phải cẩn thận khi cố gắng làm việc. Lý do khác để từ chối là vì cha khâm phục trí thông minh tuyệt đỉnh của hồng y Ratzinger và hồng y Ratzinger lại là người được đức giáo hoàng Gioan Phaolô II chọn kế vị trước. Dù vậy, các hồng y của mật nghị này cũng đã có ấn tượng và được thuyết phục qua các đức tính thiêng liêng và mục vụ của vị đồng nghiệp người Á Căn Đình này. Không nhân nhượng về mặt giáo điều luân lý Công giáo cũng như về mặt xã hội của Giáo Hội. Ưu điểm chính của cha là thể hiện được sự tổng hợp giữa những người bảo thủ chống tự do hóa – không sợ các phong tục thời đại và các sứ giả của thiên chúa giáo xã hội chống sự thái quá không ngừng của các thế lực kinh tế của các cường quốc.
Ưu điểm cá nhân này dường như đã được quyết định tám năm sau. Tuy nhiên, hồng y Á Căn Đình đã già: cha chỉ trẻ hơn cha Ratzinger hai tuổi khi cha Ratzinger được bầu năm 2005. Hơn nữa, điều kiện sức khỏe của cha luôn luôn bị giới hạn vì chỉ còn một lá phổi. Người ta có thể nghĩ đến những lý do thúc đẩy đức giáo hoàng danh dự Benêđictô XVI từ chức đã làm cho các hồng y sẽ chọn một người trẻ tuổi và dũng cảm hơn. Theo các hồng y Pháp, tuổi của vị cầm đầu là vấn đề được bàn cải nhiều trước khi vào mật viện. Nhưng rõ ràng chỉ tiêu này đã không là trở ngại hoặc cản trở cho việc bầu hồng y Bergoglio. Đâu là những chỉ tiêu quyết định cho sự lựa chọn? Có bốn chỉ tiêu đóng vai trò trong sự lựa chọn này.
- Hào quang cá nhân của hồng y đã không suy yếu kể từ lần mật nghị cuối.
- Nguồn gốc Ý của gia đình trấn an cả các hồng y Ý lẫn châu Âu, gọi là để tỏ lòng thương tiếc cho ngôi vị giáo hoàng trong trường hợp ngôi vị này không còn ở trong tay châu Âu. Thành viên của dòng Tên, một dòng nổi tiếng thế giới và sự gần gũi với phong trào Hiệp Thông và Giải Phóng rất có ảnh hưởng tại Ý đã củng cố cho tầm vóc quốc tế và sự nổi tiếng trên các mạng lưới của ngài.
- Ý thức mục vụ, trí tuệ, chiều sâu tâm linh và tính khiêm tốn cá nhân của ngài được sự đồng thuận giữa các thượng nghị sĩ của Giáo Hội, như người ta hay gọi như vậy với các hồng y. Các đức tính này được giáo triều La Mã đánh giá cao mà cha đã làm trong tư cách thành viên của nhiều giáo đoàn La Mã, một ủy ban hay một hội đồng cố vấn cho giáo hoàng.
- Đặt trọng tâm giáo phận của mình vào việc rao giảng Tin Mừng ngoài đường phố, trong các khu ổ chuột và những nơi không có đức tin, có tương quan chặt chẽ với các linh mục và giáo dân, lôi cuốn được các chủ chăn không có hứng thú và phương tiện để khôi phục năng động của cộng đồng của họ.
Nếu thêm vào bốn yếu tố này, quyết chí của các hồng y trong các buổi họp trước khi có mật nghị, một quyết chí lật qua trang các lỗi chức năng của giáo triều La Mã, các vụ bê bối làm hoen ố hình ảnh và uy tín Giáo hội, là một đại lộ mở ra trước mặt cho Bergoglio. Tính toàn vẹn, một uy quyền tự nhiên, không vướng một hình thức độc tài hay coi thường nào, đã được mọi người công nhận và tôn trọng.
Trong bối cảnh êm dịu của việc kế vị đức giáo hoàng danh dự Benêđictô XVI, một bối cảnh ít bi thảm và đau thương như trong trường hợp đức giáo hoàng Gioan Phaolô II, tên của Bergoglio đã dần dần quen với các hồng y, có vẻ như đã nghiêng về việc bầu một ứng viên Ý hay một “ứng viên” được các người đứng đầu giáo triều ủng hộ kín đáo vì lo sợ cho một tương lai bất định. Các hồng y tham dự mật nghị đã cầu nguyện rất nhiều, vì thế ở lần bầu thứ năm, vị tu sĩ dòng Tên người Á Căn Đình đã vào Phòng nước Mắt để mặc áo trắng, màu áo của Hoàng tử của các Tông Đồ.
Nguyễn Tùng Lâm dịch
