Boris Cyrulnik: “Sự chiến thắng của cá nhân chủ nghĩa làm giãn nở các mối liên hệ xã hội”. © Manuel Lagos Cid/Getty Images
letemps.ch, Richard Werly, Paris, 2017-10-31
Trong quyển sách mới nhất của mình, nhà thần kinh tâm thần học nổi tiếng Pháp Boris Cyrulnik đề cập đến một trong các chủ đề phức tạp nhất của các bệnh nhân của ông: Thượng đế. Với một xác quyết: các xã hội phương tây càng đem cá nhân lên tột đỉnh, thì các người có lòng tin càng tìm trong tôn giáo nền tảng vững chắc mà họ thiếu trong đời sống hàng ngày.
“Người ta cần…” Đó là ba chữ mà tác giả Boris Cyrulnik nói như một nghi thức thông thuộc. Ba chữ chủ yếu mà độc giả thấy trong mọi trang sách, cắm sâu như các nền tảng trong suốt quyển khảo luận Tâm lý trị liệu của Chúa (Psychothérapie de Dieu, nxb. Odile Jacob). Đúng, con người cần Chúa, tác giả viết: “Lòng tin vào lực siêu nhiên này canh giữ và chăm sóc chúng ta, thích ứng theo điều kỳ lạ của cuộc sống và sự đau khổ mà cuộc sống kéo theo”. Lòng tin đó, trong giai đoạn cực kỳ biến động tôn giáo này liên kết một cách không cứu chữa được vào niềm tin vào năng lực tự nhiên của con người, ông khẳng định: “Thiêng liêng tính không phải rơi từ trên trời xuống. Thiêng liêng tính trồi lên từ cuộc gặp giữa một óc não có khả năng thể hiện một thế giới hoàn toàn vắng mặt với một bối cảnh văn hóa mang hình thức của một chiều kích tinh thần”.
Các hy sinh được ca tụng
Paris, khu vục Odéon. Nhà thần kinh tâm thần học nổi tiếng người Pháp, 80 tuổi, tác giả, giáo sư giảng dạy lão luyện trong ngành giáo dục tiếp chúng tôi ở hậu sảnh khách sạn, nơi quen thuộc của ông. Sau bữa ăn sáng, các bà đi qua đi lại ồn ào ầm ỉ. Không dễ để nói chuyện với ông về nhu cầu cần Chúa giữa tiếng động của chén bát, một nhu cầu mà các xã hội phương tây chúng ta đầy cả câu hỏi, dẫn các cá nhân đến việc gieo cái chết chung quanh họ, tôn vinh cho sự hy sinh của họ.
Khủng bố cực đoan hồi giáo? Thánh chiến? Chủ nghĩa cực đoan? Ông sinh năm 1937, là một em bé do thái, ông được các gia đình người Pháp che giấu trong suốt thời gian thù nghịch Thế Chiến Thứ Hai, ông từ chối không phân loại theo phạm trù. Phương thức trị liệu Chúa của ông không phải là phương thức của Allah. Ngoại trừ… Cảnh nguy khốn của trẻ con. Các chất vấn của tuổi vị thành niên. Toulon là địa bàn đại học của ông, địa danh gần biển Địa Trung Hải, hải cảng quân sự lớn, vừa là nơi pha trộn các nền văn hóa, vừa là nơi hiện diện của sức mạnh trong các tương quan giữa xứ sở và các tôn giáo.
Bối cảnh xã hội khó khăn
Nhà thần kinh tâm thần học chất vấn, không mệt mỏi: “Người ta không thể chất vấn sự gắn kết vào Chúa, sự lệ thuộc thần thánh mà Chúa tạo cảm hứng, mà không chẩn bệnh cho các xã hội chúng ta. Trong các nước Âu châu, phương tây, hiện đại, một số lớn trẻ em cho tôn giáo là xiềng xích phi lý. Nhưng khi đứa bé đau khổ trong một bối cảnh xã hội khó khăn, thì chỉ cần gắn bó một ít vào một linh mục hay một vị thần là có thể cứu nó”.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
