Alexander Santora | 31-7-2014
Người ta gán cho sự nổi tiếng của Đức Giáo hoàng Phanxicô cái tên là, ‘hiệu ứng Phanxicô’. Việc ngài nhấn mạnh một giáo hội của lòng thương đã được cả trong và ngoài Giáo hội Công giáo hưởng ướng.
Nhưng liệu có thể sự biến đổi hướng đến một giáo hội nhân bản hơn, bắt nguồn từ một chuyện tình ngắn ngủi với một phụ nữ gần 30 năm trước, khi ngài là một linh mục dòng Tên đang theo học bằng tiến sỹ ở Đức.
Robert Blair Kaiser, cách đây 10 năm là một tu sỹ dòng Tên nhưng rồi không được phong chức, đã suy đoán điều này trong một quyển sách rất quả quyết về Đức Phanxicô, ‘Bên trong các tu sỹ Dòng Tên.’
Vào tháng 3 năm 1986, lúc được 50 tuổi, và 6 năm sau khi giữ chức giám tỉnh dòng Tên ở Argentina, Bergoglio đến Frankfurt, Đức quốc trong vòng 22 tháng. Rồi đột ngột, giám tỉnh triệu cha về lại Argentina, khi luận án tiến sỹ còn chưa hoàn thành, và đặt cha vào một tình trạng khép kín nghiêm nhặt với chức vụ cha linh hướng cho các chủng sinh dòng Tên ở Cordoba. Kaiser lấy nguồn từ Elisabetta Pique, tác giả quyển tiểu sử của Phanxicô với tựa đề ‘Đức Phanxicô: Đời sống và Cách mạng’, bà đã có nói rằng ngài không được gọi điện thoại nếu không được phép và các thư từ của ngài cũng bị kiểm soát.
Kaiser viết rằng, ‘Trong dòng Tên, kiểu kỷ luật nghiêm nhặt này hiếm khi được dùng đến, trừ phi người đó đã thưa với bề trên của mình rằng đã vướng phải một chuyện tình … hay do các đồng bạn trong dòng đã thưa chuyện này với giám tỉnh.’ Kaiser, người đã có gia đình, tin rằng nếu chuyện này là thật, nó chỉ làm cho Đức Phanxicô nhân văn hơn mà thôi. Kaiser đã trích lại cuộc đời của hai nhân vật nổi tiếng khác là tu sỹ dòng Tên Karl Rahner và tu sỹ dòng Xitô Thomas Merton, những người cũng đã phải lòng một người những vẫn trung thành với đời linh mục của mình, như Jorge Bergoglio vậy.
Tôi cho rằng rồi chúng ta sẽ được biết liệu suy đoán này có xác thực hay không, nhưng vị giáo hoàng này đã làm đảo lộn cả thế giới, và có thể đến một lúc nào đó, ngài sẽ lên tiếng về chuyện này. Trong bài phỏng vấn với tu sỹ dòng Tên Antonio Spadoro hồi tháng 7 năm 2013, ngài đã thú nhận mình là ‘tội nhân’ và đã mắc ‘hàng trăm lỗi phạm’.
Đó lại không phải là những gì mà hầu hết mọi người, trừ một vài hồng y người Ý, nhìn nhận về ngài. Ngà đang hành động được lòng tất cả. Đức Phanxicô thích được gọi là ‘giám mục thành Roma’, tránh đi mọi mọi cạm bẫy của ngôi vị giáo hoàng đế chế. Ngài sống trong một cộng đoàn, được bầu bạn với những người bình thường và sống đơn sơ.
Kaiser, một nhà báo từng đoạt giải làm việc cho tờ New York Times, Newsweek và CBS News, đã ghi nhận những cội rễ dòng Tên của Phanxicô, hay theo cách nói của ông là DNA, mã gene của năng lực chỉnh hướng giáo hội theo Chúa Giêsu Kitô, Đấng thiết lập và là hình mẫu cho giáo hội. Là đại diện của Chúa Kitô, Đức Phanxicô chắc chắn cho mọi người một nhận thức thấu suốt về cách Chúa Giêsu sống trong thế giới ngày nay. Là thành viên của Dòng Tên, những năm tháng được đào tạo gian khổ đã cho ngài các khí cụ để tự tin giải quyết các vấn đề lớn trong giáo hội, như việc cải tổ một Giáo triều bị xem là chệch hướng với các tín hữu Công giáo ngày nay.
Là một giáo hoàng gốc dòng Tên đầu tiên, Đức Phanxicô không thay đổi giáo lý nhiều cho bằng thể hiện một tình đồng cảm và thông hiểu với những người đồng tính luyến ái, các bà mẹ đơn thân, dân tị nạn, người khuyết tật, người nghèo, cùng nhiều người khác nữa. Và người ta đang lắng nghe ngài. Các hồng y, tổng giám mục và giám mục, đang tái thiết lại bản thân sẵn sàng khi cố gắng theo kịp các huấn giáo và thấu suốt của ngài, vốn đang được tường thuật và truyền đạt qua truyền thông xã hội, khác với bất kỳ giáo hoàng tiền nhiệm nào.
Ngài thường nói chuyện tự phát, và đầy hùng hồn, khiến cho những nhà báo đang cố gắng bới móc từng chữ của ngài, phải nhụt chí. Và ‘Giáo hội của Tình thương’ là chủ đề tuyệt vời thường được nhắc đến trong các bài giảng hằng ngày của ngài, tại Nguyện đường Nhà trọ Thánh Martha, nơi ngài đang sống.
Mừng kính thánh Inhaxiô thành Loyola, đấng sáng lập Dòng Tên vào năm 1540, với hơn 17,000 tu sỹ dòng Tên trên khắp thế giới hiện nay, đặc biệt là ở Ấn Độ với hơn 4000 người. Đức Phanxicô có thể nhận danh hiệu là Inhaxiô, nhưng ngài đã chọn Phanxicô theo tên vị thánh thành Assisi, bởi đồng điệu với những trải nghiệm của ngài khi sống với người nghèo ở Buenos Aires trong suốt hàng chục năm trước khi trở thành giáo hoàng. Nhưng chất Dòng Tên của ngài là điều hứa hẹn sẽ tạo hình cho giáo hội trong thế kỷ XXI này. Và Đức Phanxicô sẽ làm điều này bằng cách trước hết, thay đổi các thái độ của người ta, như Chúa Giêsu và thánh Inhaxiô đã làm.
J.B. Thái Hòa chuyển dịch
