Chúng ta có dễ thương mỗi ngày không?
Được thành lập vào năm 2003 tại Hà Lan, Ban tổ chức Ngày Thế giới Khen ngợi muốn ngày này là ngày tích cực nhất trong năm.
fr.aleteia.org, Agnès Pinard Legry, 2025-10-30
Nhân Ngày Quốc tế Lòng tốt, triết gia nhà văn người Pháp Emmanuel Jaffelin nói chuyện với trang Aleteia về vị trí của lòng tốt trong xã hội và vai trò của lời khen trong các mối quan hệ xã hội.
Ngày Quốc tế Lòng tốt hướng đến mục tiêu trở thành ngày tích cực nhất trong năm. Nhân dịp này triết gia, nhà văn Emmanuel Jaffelin nói chuyện với trang Aleteia về tầm quan trọng của lòng tốt và sự cần thiết của việc cho và nhận lời khen.
Aleteia: Lòng tốt là một đức tính hay một khuyết điểm?
Triết gia Emmanuel Jaffelin: Lòng tốt thường bị cho là tiền đề của đức tin. Theo lịch sử từ vựng, lòng tốt là một khái niệm mơ hồ. Gốc la-tinh của từ “lòng tốt – gentil” có nghĩa là cao quý, xuất thân từ gia đình danh giá. Sau đó thuật ngữ này bị lạm dụng do liên quan đến tôn giáo: cũng như người Do thái dùng từ “goy” để chỉ những người không phải Do thái, người theo đạo chọn từ “gentil” để chỉ những người không phải là tín hữu kitô. Ví dụ, vào thế kỷ 13, Thánh Tôma Aquinô đã viết một chuyên luận thần học có tựa đề “Summa contra Gentiles”. Thánh Phaolô được gọi là Tông đồ của Dân Ngoại! Vì thế ngày nay thuật ngữ này bị mơ hồ. Tôi cố gắng định nghĩa lại thuật ngữ này bằng cách đặt nó trên nền tảng đạo đức mà cốt lõi là đồng cảm.
Hiền lành là biết đồng cảm, giúp đỡ người yếu kém. Người hiền lành là người giúp đỡ người khác, được vinh danh qua các đóng góp của họ. Người thực hành lòng tốt chính là các giáo dân của thế kỷ 21. Chúng ta cần phân biệt khái niệm này với sự tôn trọng và đồng cảm, vốn nằm trên cùng một phạm vi nhưng ở các mức độ khác nhau: tôn trọng là đồng cảm lạnh lùng, trong khi đồng cảm là bùng cháy.
© PeopleImages.com – Yuri A | Shutterstock
Chúng ta thường dễ chỉ trích hơn là khen ngợi… Làm thế nào để chúng ta khắc phục được điều này?
Lời khen là hành động khen ngợi của người đại diện cho quyền lực vào một thời điểm nào đó. Dù đôi khi lời khen có thể mang ý niệm phục tùng và đạo đức giả xã hội cần thiết để duy trì trật tự, nhưng lời khen có ý nghĩa đạo đức rất tích cực. Nó cho phép chúng ta nhận ra quyền lực của một người để khuyến khích, động viên, khôi phục tự tin cho người khác. Cũng như lời khen, lời chỉ trích là một phần của các mối quan hệ giữa người với người. Không cần phải khắc phục điều này, mà chỉ cần hiểu lòng tốt là vô cùng vị tha… theo nghĩa tốt nhất của từ này! Khi tôi giúp ai đó, tôi quan tâm đến mối quan hệ tôi đang xây dựng, tôi tạo hòa đồng và đạo đức giả, tôi không tập trung vào bản thân. Trên thực tế, ban đầu là quan tâm, là mong muốn tạo ra quan hệ này để xây dựng hòa đồng. Nhưng nó song hành với việc phát triển đạo đức trong mối quan hệ với người khác. Thật buồn cười vì đôi khi chúng ta không muốn khen ai vì sợ bị cho là ích kỷ… Tuy nhiên, bằng cách bày tỏ một cách chân thành, cái tôi của tôi khi hướng đến một cái tôi khác, đã tan biến.
Lời khen có vị trí như thế nào trong xã hội hiện tại?
Nhờ Cách mạng Pháp, nước Pháp sống trong một hình thức dân chủ rất độc đáo, được cho là sự kết thúc của chế độ quân chủ và sự ra đời của dân chủ và bình đẳng. Nhưng tôi không nghĩ vậy. Cách mạng Pháp không xóa bỏ chế độ quân chủ. Nó đã mở rộng, lây nhiễm và di căn. Ngày nay, ai cũng nghĩ mình là vua. Thật khó để một người tự cho mình là vua, có quyền lực tối cao khen ngợi người khác… Vì vậy, lời khen không có vị trí xứng đáng trong xã hội chúng ta. Chúng ta cần giáo dục về chủ đề này.
Làm thế nào để khen ngợi?
Đơn giản thôi! Lời khen liên quan đến trí tuệ cảm xúc, đến việc tích cực vì lợi ích của việc tích cực. Lời khen đặc biệt dành cho những người thiếu tự tin. Lời khen giống như khâu lại xương sống cho người nhận, không làm họ cứng nhắc hơn, nhưng giúp họ đứng thẳng và có cái nhìn khách quan hơn. Lời khen là biết khi nào nên quỳ xuống để nâng người khác lên.
Và ông đón nhận lời khen như thế nào?
Đơn giản thôi! Chúng ta cần có khả năng chấp nhận lòng mình xúc động. Trong mọi trường hợp, tình yêu của Chúa Kitô là nguyên tắc chỉ đạo.
Marta An Nguyễn dịch
Hội đồng Giám mục Thụy Sĩ xin các đại diện mục vụ chú trọng đến uy tín của Giáo hội
