Đức tin công giáo của James David Vance sẽ ảnh hưởng như thế nào đến vai trò Phó Tổng thống của ông?
americamagazine.org, Kimberley Heatherington, 2025-01-17
Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump và Phó Tổng thống đắc cử JD Vance trong ngày đầu tiên của Đại hội toàn quốc Đảng Cộng hòa tại Diễn đàn Fiserv ở Milwaukee ngày 15 tháng 7 năm 2024. (Ảnh của OSV News/Brian Snyder, Reuters)
Bà Usha Chilukuri Vance, phu nhân Phó Tổng thống theo đạo Hinđu, bà nghĩ chồng bà trở lại đạo công giáo năm 2019 “là điều tốt cho ông”.
Năm 2020, ông nói trên tạp chí The Lamp về câu đánh giá của vợ ông: “Chính phần công giáo trong tâm trí tôi đòi hỏi tôi phải suy nghĩ về những gì thực sự là quan trọng.”
Rất nhiều điều sẽ quan trọng khi ông bước vào Nhà Trắng để tuyên thệ nhậm chức ngày 20 tháng 1. Đạo công giáo của ông có thể tác động như thế nào đến những gì ông sẽ mang lại cho tân chính quyền Trump và cho việc điều hành nước Mỹ?
Với những người cho rằng Giáo hội không có vị trí trong các vấn đề của quốc gia – họ viện dẫn đến bức tường ngăn cách Giáo hội và Nhà nước, được Tổng thống Thomas Jefferson nói đến trong “Thư gởi tín hữu đạo Baptist Danbury” năm 1802 – thì câu hỏi về quan điểm đức tin của Phó Tổng thống Vance có lẽ không liên quan.
Nhưng gốc rễ đạo đức và trí tuệ sâu sắc của truyền thống công giáo của ông – thực tế đó là những đòi hỏi của đức tin – chắc chắn là một yếu tố quan trọng trong thế giới quan chính trị của ông.
Chính ông đã lên tiếng về câu hỏi này. Năm 2019, ông nói trên tạp chí The American Conservative: “Quan điểm của tôi về chính sách công và hình ảnh nhà nước tối ưu nên thế nào để phù hợp với giáo lý xã hội của đạo công giáo.”
Giáo sư James Orr – phó giáo sư triết học tôn giáo tại Đại học Cambridge và là người sáng lập Phong trào Bảo thủ Quốc gia của Vương quốc Anh, bạn thân lâu năm của Phó Tổng thống Vance nói với OSV News: “Vance suy nghĩ rất kỹ về thế giới, về bối cảnh địa chính trị và những gì nước Mỹ có thể làm để đảm bảo đó là bối cảnh bình lặng nhất có thể.”
Vance gọi Orr là “người dẫn đường người Anh” của ông – người hướng dẫn đáng tin cậy để vượt qua địa hình đôi khi khó hiểu của bối cảnh bảo thủ Vương quốc Anh – một danh hiệu mà Orr nghĩ là bạn mình đã nói một cách bông đùa.
Những lần đi nghỉ hè chung, các tin nhắn thường xuyên giữa hai người, họ gặp nhau để đi ăn trưa tại phòng ăn của Thượng viện Hoa Kỳ ngay trước khi Vance chấp nhận để Đảng Cộng hòa đề cử ông là ứng viên Phó Tổng thống. Ông Orr nhớ lại: “Tôi đã nói với bạn tôi, cuộc sống của anh sắp mãi mãi thay đổi, bạn tôi mỉm cười. Tôi nghĩ bạn tôi đã vô cùng dũng cảm khi nêu ra những gì bạn tin tưởng và những gì bạn nghĩ có lợi cho người Mỹ. Nhìn vào chính sách họ đang áp dụng, chúng ta rất khó để xếp họ vào cánh tả hay cánh hữu theo nghĩa truyền thống của những gì chúng ta nhận thức về chính trị vào cuối thế kỷ 20. Đây là một loại tân chính trị cánh hữu xem trọng chủ nghĩa bảo thủ xã hội. Nhưng cũng có những thất bại ở cấp liên bang nên cần đưa trở lại cấp tiểu bang để có thể hợp hiến.”
Về đức tin công giáo của Vance, Orr mô tả đó là một tài sản, “một lợi thế không điều kiện” cho công cụ của Phó Tổng thống. Ông giải thích: “Tuy nhiên có sự tách biệt giữa Giáo hội và Nhà nước, và với tôi, dù đạo công giáo của Vance sẽ có tác động san bằng các đợt sóng lớn trong nền tảng chính sách của tân chính quyền, nhưng chắc chắn ông sẽ không điều hành mọi thứ theo đức tin công giáo riêng của ông.”
Nhưng, ông không hình dung ra xung đột ngay từ đầu. Ông nhấn mạnh: “Tôi nghi rằng, sẽ có những chính sách ông hỗ trợ mà không có lý do chính đáng công khai – ông không thể đưa ra một lập luận hoàn toàn hợp lý, bất khả tri, thế tục nơi công cộng. Nhưng như thế chúng ta sẽ có một Phó Tổng thống có quan điểm mạch lạc về thế giới – không phải quan điểm đơn thuần khuất phục trước trào lưu mới nhất xuất hiện từ một góc khuất nào đó của một chính trị bản sắc.”
Phó Tổng thống Vance sinh ra ở Ohio, khi còn nhỏ ông ít đi nhà thờ, ông được bà ngoại nuôi dạy, dù bà tin vào Chúa Giêsu, nhưng bà ghét “tôn giáo thể chế”. Quan điểm của thân phụ ông – theo giáo phái Ngũ Tuần nghiêm túc – đã ảnh hưởng đến những năm tháng tuổi vị thành niên của ông, ông viết trong The Lamp: “Khi tôi rời Thủy quân lục chiến năm 2007, tôi bắt đầu học đại học tại Đại học Tiểu bang Ohio, tôi đã đọc Christopher Hitchens và Sam Harris và tôi cho tôi là người vô thần.”
Sau đó ông gắn kết với giáo lý công giáo – nhưng vẫn còn do dự, ông thú nhận: “Trong nhiều năm, tôi ở trong tình trạng mập mờ, giữa hiếu kỳ về đạo công giáo và sự ngờ vực.” Tốt nghiệp Trường Luật ở Đại học Yale, ông hành nghề luật doanh nghiệp một thời gian ngắn trước khi gia nhập ngành công nghệ, ông là nhà đầu tư mạo hiểm.
Ông thu hút sự chú ý rộng rãi khi xuất bản quyển Hồi ký “Hillbilly Elegy” (Khúc bi ca của người miền núi), sau này được chuyển thể thành phim. Năm 2022, ông được bầu vào Thượng viện Hoa Kỳ, đại diện cho tiểu bang quê hương của ông.
Ông ghi nhận sự ủng hộ của các linh mục Dòng Đa Minh -và vợ ông – bà dần dần trở lại và cuối cùng theo đạo công giáo. Ông được rửa tội tại Tu viện Đa Minh, nhà thờ Thánh Gertrude ở Cincinnati, linh mục Đa Minh Henry Stephan, một nghiên cứu sinh tiến sĩ, cha tuyên úy của Đại học Notre Dame ở Indiana rửa tội.
Ông Stephen White, trong Chương trình Nghiên cứu Công giáo tại Trung tâm Chính sách Công và Đạo đức có trụ sở tại Washington, cho biết: “Tôi nghĩ, một cách nào đó, đức tin của ông sẽ định hình chính sách của ông. Trên thực tế, đức tin của ông sẽ có quyết định chính trị nhiều hơn.”
Ông White tìm thấy một phép loại suy trong các cuộc thăm dò ý kiến cử tri sau cuộc bầu cử gần đây: “Rõ ràng trong cuộc bầu cử này, người công giáo đã ủng hộ ông Trump nhưng không chắc chắn người công giáo bỏ phiếu cho ông Trump vì các lý do đặc biệt liên quan đến công giáo. Nếu đó là vì kinh tế và nhập cư, với một số thứ liên quan đến chiến tranh văn hóa, thì không nhất thiết phải là người công giáo hoặc người tín hữu để thấy những vấn đề này có thể có lợi cho họ như thế nào trong cuộc bầu cử này.”
Các vấn đề người công giáo đặc biệt quan tâm là vấn đề trục xuất hàng loạt người nhập cư và các công ty bảo hiểm hoặc tài trợ của chính phủ có trả tiền cho các phương pháp điều trị thụ tinh trong ống nghiệm hay không.
Lặp lại các văn bản của Công đồng Vatican II, Thánh Năm 1993, Gioan-Phaolô II nhấn mạnh tính nghiêm trọng về mặt đạo đức của việc trục xuất trong thông điệp “Veritatis Splendor, Ánh rạng ngời Chân lý”, ngài nêu lên các ví dụ về “cái ác nội tại” – dù với động cơ nào – đều bị cho là hành vi “không theo luật của Chúa và không vì lợi ích cho con người”.
Ngày 12 tháng 11, trong khóa họp khoáng đại thường niên mùa thu tại Baltimore, Hội đồng Giám mục Mỹ tuyên bố sẽ “lên tiếng mạnh mẽ” nếu các quyền cơ bản của người nhập cư bị vi phạm.
Giáo hội Công giáo phản đối việc thụ thai trong ống nghiệm (IVF) vì ngoài các vấn đề đạo đức và luân lý khác, nó còn tách biệt việc thụ thai khỏi quan hệ tình dục và thường liên quan đến việc phá hủy phôi thai.
Một số người công giáo còn thất vọng hơn khi Tổng thống đắc cử Donald Trump dường như không muốn ủng hộ việc khôi phục lệnh cấm phá thai trên toàn quốc. Ông đã nhận công lao chấm dứt quyền phá thai của liên bang với phán quyết Dobbs năm 2022 của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ, lật ngược Roe kiện Wade ban hành các hạn chế hoặc bảo vệ quyền phá thai (Roe kiện Wade: một quyết định năm 1973, Hiến pháp Hoa Kỳ bảo vệ quyền tự do của một phụ nữ mang thai được chọn phá thai mà không bị chính phủ hạn chế).
Năm 2022, ông Vance tuyên bố ủng hộ lệnh cấm phá thai trên toàn quốc, lặp lại lập trường của Trump về việc ủng hộ luật phá thai theo tiểu bang. Tháng 7 năm 2024, ông nói với bà Kristen Welker ông ủng hộ việc hợp pháp thuốc mifepristone, được dùng với misoprostol để gây ra cái gọi là phá thai bằng hóa chất, thường được gọi là thuốc phá thai bằng hóa chất hiện được dùng cho gần hai phần ba trường hợp phá thai ở Hoa Kỳ.
Và cũng ở Đại hội toàn quốc tháng 7, khi Trump và Vance được Đảng Cộng hòa chính thức đề cử, Đại hội nói với một ngôn ngữ nhẹ nhàng hơn về việc phá thai trong cương lĩnh của Đảng phản ánh quan điểm của Trump. Phó giáo sư chính trị James Patterson tại Đại học Ave Maria giải thích: “Trong khi các vấn đề chính sách gai góc này có vẻ như đặt một tình thế tiến thoái lưỡng nan cho Phó Tổng thống công giáo đắc cử. Sẽ có một số giới hạn khá cứng rắn với những gì ông Vance có thể làm dựa trên chức vụ của mình. Theo hiến pháp, Phó tổng thống không có nhiều thẩm quyền.”
Ông Patterson là một trong ba người ký bức thư ý kiến của Tạp chí Phố Wall tháng 7 năm 2024 cảnh báo Vance không nên quá bám chặt vào các lý thuyết và ảnh hưởng của chủ nghĩa hậu tự do – một cách tiếp cận chính trị lấy cảm hứng từ đạo công giáo, nhấn mạnh vào lợi ích cộng đồng hơn là quyền tự do cá nhân – ông Patterson hình dung chung quanh ông Vance có nhiều người kiến nghị: “Có rất nhiều người muốn lắng nghe ông; hậu tự do chỉ là một trong số họ và không giống như trước đây, khi ông tuyên bố với tư cách là thượng nghị sĩ, bây giờ là Phó Tổng thống, rủi ro khá cao làm ông phải cẩn thận.”
Nhà báo Rod Dreher là người Mỹ sống ở Budapest, Hungary có quan hệ lâu năm với tạp chí The American Conservative, giống như Orr, ông là bạn của Vance. Năm 2019 ngay sau lễ rửa tội của ông Vance, ông đã có những lời lẽ gay gắt với những người nghi ngờ đức tin của ông Vance.
Nhà báo Dreher, đạo tin lành và đã trở lại đạo công giáo.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
