Làm thế nào để quyết định việc từ chức của một giám mục
la-croix.com, Nicolas Senèze, Rôma, 2019-12-06
Ngày 4 tháng 12-2019, Đức Phanxicô đã chấp nhận đơn từ chức của Giám mục Richard J. Malone, 73 tuổi thuộc giáo phận Buffalo (miền đông bắc nước Mỹ), do có liên quan đến các vụ lạm dụng ngài xử lý trong giáo phận của ngài. Không đầy ba tuần đơn đã được chấp thuận. Một thời gian kỷ lục so với thời hạn bình thường của Vatican.
Mặc dù Đức Giám mục Malone đệ đơn từ chức trước hai năm đến hạn tuổi (75 tuổi), Tòa Thánh đã không nêu rõ lý do xin từ chức của Giám mục Malone bị buộc tội đã xử lý không đúng trong các vụ lạm dụng tình dục của các giáo sĩ trong giáo phận của ngài.
Trên thực tế, Giáo luật đã dự trù hai trường hợp đặc biệt theo đó một giám mục phải đệ đơn từ chức: khi đã đến 75 tuổi (điều 401 § 1), hoặc vì “lý do sức khỏe hoặc một nguyên do trầm trọng nào khác” ngăn họ “hoàn thành đúng chức vụ của mình” (điều 401 § 2).
Đừng nghi ngờ về các giám mục từ chức
Cho đến mùa hè năm 2016, về việc chấp nhận sự từ chức của một giám mục, trong một thông báo, Tòa Thánh đã chỉ định một cách sử dụng để tránh nghi ngờ về các giám mục từ chức.
Tuy nhiên có một số dấu hiệu cho phép các nhà quan sát đoán được lý do của việc từ chức. Sự việc Đức Giáo hoàng chỉ định một giám quản tông tòa thay vì để hội đồng cố vấn chọn một giám quản giáo phận cho thấy việc từ chức của Giám mục Malone đã để lại cho giáo phận một tình trạng phức tạp khi ngài ra đi.
Cách chức, khước từ, từ chức
Vào cuộc họp thượng đình các giám mục vào tháng 2 năm 2019 về các vụ lạm dụng tình dục ở Vatican, nhiều tiếng nói lên tiếng đòi hỏi sự minh bạch cao hơn ở Tòa Thánh về các lý do khước từ của các giám mục.
Tháng 6 năm 2016, qua tự sắc Như người mẹ yêu thương, Đức Giáo hoàng đã giải thích thủ tục từ chức của một giám mục, “vì khinh suất khi thực hiện hoặc bỏ qua các hành vi có thể gây tổn hại nghiêm trọng cho người khác, dù đó là cá nhân hay một cộng đoàn trong toàn thể”.
Tự sắc này dự trù có một cuộc điều tra để cho giám mục có cơ hội tự bảo vệ mình. Sau khi điều tra xong, Rôma có thể chọn, hoặc cách chức giám mục, hoặc “yêu cầu trong tình huynh đệ giám mục đương sự từ chức trong vòng 15 ngày”.
Khó để cho giám mục từ chối đề nghị từ chức của giáo hoàng
Rất hiếm khi một giám mục từ chối lời mời từ chức rất kiên quyết này, nhất là khi Tòa Thánh luôn có khả thể ban hành sắc lệnh cách chức.
Tuy nhiên trong bối cảnh lạm dụng tình dục hoặc bao che, để tránh sự chậm trễ quá lâu hay giám mục phản ứng sắc lệnh cách chức trước công lý Vatican, giáo hoàng thường tự giải quyết vấn đề, viết tự sắc, ký và như thế thì không dễ để kháng cáo.
Thời hạn kỷ lục
Năm 2011, Đức Bênêđictô XVI đã cách chức giám mục Úc Toowoomba. Sau một lá thư mục vụ, trong đó Giám mục ủng hộ cho việc phong chức các ông đã lập gia đình và gợi lên, mà không tuyên bố, việc phong chức cho phụ nữ, giám mục đã từ chối từ chức. Lúc đó giáo hoàng đã công bố một tự sắc cách chức.
Trong trường hợp Giám mục giáo phận Buffalo, một bản điều tra đã được tiến hành đưa đến một báo cáo rất nghiêm khắc chống lại Giám mục Malone và cách quản trị của ngài. Tòa Thánh đã xin ngài từ chức, điều này đã được xác nhận sau khi ngài gặp Đức Phanxicô trong chuyến thăm ngũ niên ad limina của các giám mục vùng New York.
Sự việc được chấp nhận trong một thời gian kỷ lục so với thời gian bình thường của Vatican (ít hơn ba tuần) nhấn mạnh đến tầm quan trọng mà Tòa Thánh xử lý trong trường hợp này.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Đức Giám mục Malone
