Một chuyên gia khẳng định lạm dụng quyền lực là gốc rễ của khủng hoảng lạm dụng tình dục trong Giáo hội
cruxnow.com, Filipe Domingues, 2018-04-26
Linh mục Chi-lê Fernando Karadima dự phiên tòa ở Tòa án Tối Cao Santiago năm 2015, linh mục bị tố cáo lạm dụng tình dục các trẻ vị thành niên. (Sebastian Silva / EPA via CNS.)
Viện có ảnh hưởng nhất về vấn đề lạm dụng tình dục trong Giáo hội là Trung tâm Bảo vệ Trẻ em của Giáo hoàng Học viện Gregoria Rôma. Linh mục Dòng Tên Hans Zollner là giám đốc Trung tâm, ngài có chân trong Ủy ban Tòa thánh Bảo vệ Trẻ vị thành niên, được Đức Phanxicô thành lập năm 2014, để cố vấn đường lối bảo vệ trẻ em. Trung tâm hợp tác chặt chẽ với Vatican để đối diện với các vụ lạm dụng tình dục và tổ chức nhiều khóa hội thảo cho các nhà lãnh đạo Giáo hội trên thế giới. Chính vì vậy quyển sách “Ở bên cạnh những người nhỏ bé” (Dalla parte dei piccoli) chắc chắn sẽ được bàn luận nhiều khi ra mắt vào tháng 5 – 2018.
Quyển sách của Angela Rinaldi, một sinh viên nghiên cứu người Ý 28 tuổi của Trung tâm Bảo vệ Trẻ em cho rằng vấn đề lạm dụng tình dục trong Giáo hội trước hết là “vấn đề lạm dụng quyền lực”.
Cô Rinaldi làm việc ở Trung tâm Bảo vệ Trẻ em từ năm 2014 là ứng sinh tiến sĩ ở Đại học Gregoria, cô nghiên cứu về các chính sách cho các trẻ vị thành niên không có người lớn đi theo, các em buộc phải di dân ở Ý.
Sau khi nghiên cứu các vụ tai tiếng lạm dụng trong vài thập kỷ qua, cô cho rằng sự lạm dụng quyền lực có thể thấy nơi những người lạm dụng tình dục, họ thao túng và sỉ nhục nạn nhân và Giáo hội trong cương vị thể chế, trước hết lại muốn bảo vệ hình ảnh của mình thay vì chăm sóc cho những người bị lạm dụng.
Theo cô Rinaldi, việc áp dụng các quy tắc thống nhất để giải quyết các trường hợp lạm dụng của Đức Bênêđictô XVI đã thay đổi sự việc. Cô cũng công nhận các biện pháp của Đức Phanxicô đưa ra như thành lập Ủy ban Tòa thánh Bảo vệ Trẻ vị thành niên.
Tuy nhiên theo cô, cách ngài phản ứng thiếu kiên nhẫn trong cơn khủng hoảng ở Chi-lê gần đây là một bài học cho tương lai.
Cô nói với trang Crux: “Giáo hội phải xây dựng trên lòng tin tưởng, trách nhiệm, trách nhiệm giải trình. Đức Phanxicô giảng một Giáo Hội có trách nhiệm là Giáo hội thừa nhận lỗi lầm của mình”.
Sau đây là các trích đoạn cuộc nói chuyện của cô với nhà báo Filipe Domingues.
Ý tưởng nảy sinh để viết quyển sách này như thế nào?
Để làm luận án cao học, tôi quyết định lấy đề tài sự lạm dụng trẻ em. Linh mục Rocco D’Ambrosio chủ nhiệm luận án hài lòng với kết quả và chúng tôi thúc đẩy để luận án này được in. Không phải là thử nghiệm nhưng là một nghiên cứu phản chiếu. Ở Ý các công bố chính yếu là các dữ liệu, các tai tiếng nhỏ xảy ra trong nước. Tôi hợp tác với Trung tâm Bảo vệ Trẻ em từ năm 2013 và vì thế vài năm nay tôi nghiên cứu việc lạm dụng trẻ em. Sau khi tốt nghiệp ở Đại học La Sapienza nơi tôi có bằng Khoa học Phát triển và Hợp tác Quốc tế, tôi thấy mình ở điểm ngoặt: chủ đề bảo vệ và an toàn cho trẻ vị thành niên và công việc ở Trung tâm Bảo vệ Trẻ em.
Công việc của cô là phân tích đạo đức của vấn đề?
Sự phản ánh của quyển sách là đạo đức, hơn bất cứ điều gì khác. Chúng tôi nói đến một hiện tượng xã hội không chỉ liên quan đến Giáo Hội, mà còn ảnh hưởng đến Giáo Hội. Có nhiều tác giả nghĩ rằng vấn đề lạm dụng trẻ em nên được nghiên cứu trên khía cạnh lạm dụng quyền lực, ngay cả trước khi nó được nhìn từ quan điểm tình dục hoặc thể xác, hoặc thậm chí đơn giản là vấn đề đạo đức.
Đây là nền tảng chung cho tất cả các trải nghiệm ở đó. Một câu hỏi đạo đức khác liên quan đến việc đào tạo các linh mục. Theo thống kê, hầu hết các trường hợp xảy ra là trong những năm 1950-80. Trong những năm 2000, hầu hết các trường hợp được đưa ra ánh sáng đều liên quan đến nhiều năm trước. Hiện tượng này có khuynh hướng giảm dần. Rõ ràng là sau một loạt che đậy của các nhà chức trách Giáo hội, những người cố gắng làm cho nó biến mất như vụ bê bối nổ ra ở Boston và, từ đó, vấn đề được mở ra trên khắp thế giới.
Cô đưa ra phê phán về cách Giáo hội xử lý các trường hợp lạm dụng tình dục. Nhưng, đồng thời, cô nhận ra các biện pháp được thực hiện gần đây, phải không?
Đúng. Chính vì đây là vấn đề đạo đức, nó vượt quá bất kỳ một thiên vị nào. Không thể đánh giá một hiện tượng bắt đầu từ các định kiến. Khi chúng ta nói về bạo lực đối với trẻ vị thành niên, chúng ta nói về phần dễ tổn thương nhất của xã hội. Nhưng linh mục, người của Chúa cũng là một con người. Họ có bản sắc tình dục, giống như tất cả chúng ta. Có những méo mó trong dư luận quần chúng: Là linh mục thì không được lạm dụng, tất cả các linh mục có thể bị xem là người có tội hoặc người có khả năng lạm dụng. Thành kiến này là tiêu cực và làm vô hiệu hóa phân tích. Tôi muốn đề cập đến vấn đề mà không bị méo mó, rời khỏi các nguyên tắc.
Nhưng cô đã phê phán sự lạm dụng quyền lực của Giáo hội …
Hiện tượng này đã có đó và nếu Giáo hội, đặc biệt là cho đến những năm 2000, đã phản ứng một cách không chính xác đối với việc phòng ngừa hoặc giải quyết vấn đề, chúng ta phải báo động chuyện này. Đồng thời, chúng ta phải để trong đầu vị trí của các linh mục khác, và dân của Chúa, vì không phải tất cả đều là những kẻ lạm dụng trong Giáo Hội, không phải tất cả đều là những kẻ ấu dâm, những người thích trẻ vị thành niên v.v… Phê phán phải nổi bật lên một cách xây dựng, để ít nhất đảm bảo vấn đề đó được giải quyết đúng cách.
Từ khi nào chúng ta có thể nói rằng Giáo Hội đã thay đổi phản ứng của mình? Có phải là sau vụ tai tiếng của phim “Đèn Chiếu” (Spotlight) không?
Tôi không chắc … ngay sau Spotlight, sau vụ bê bối của các Binh đoàn Chúa Kitô xảy ra. Từ đó một phản ứng bắt đầu, nhưng theo tôi, sự thay đổi quan trọng nhất là trong thời Đức Bênêđictô XVI, dưới triều giáo hoàng của ngài, các quy tắc về các tội nặng (delicta graviora) đã được cập nhật (các tội ác nghiêm trọng nhất trong nghi thức bí tích hoặc chống lại đạo đức). Các quy tắc này đã có ở thời Đức Gioan-Phaolô II nhưng Đức Bênêđictô XVI đã vạch ra một con đường không đi lui được.
Xin đọc : Spotlight: Một phim các hồng y, các giám mục phải xem
Ba lý do để bạn phải đi xem phim “Spotlight”
Cho đến năm 2010, phản ứng của Giáo Hội nhằm giải quyết các vấn đề của một số quốc gia đặc biệt. Kể từ đó, với các quy tắc mới và bức thư của Đức Bênêđictô XVI gởi người dân Ai Len đã trở thành câu trả lời chung. Điều này cũng trở nên rõ ràng trong bức thư của Bộ Giáo lý Đức tin gởi các hội đồng giám mục nhưng các hội đồng đều chưa đáp ứng. Người khởi xướng chính sách “không khoan nhượng” là Đức Bênêđictô XVI, và thường không được phản ánh trong dư luận quần chúng.
Cuốn sách của cô cho rằng phần lớn vấn đề của Giáo Hội là muốn bảo vệ hình ảnh của mình hơn là bảo vệ các nạn nhân. Đây có phải là lời chỉ trích nặng nhất của cô không?
Đúng. Đó là nền tảng: Sự lưỡng phân giữa thái độ bảo vệ Giáo hội và bảo vệ nạn nhân. Thật vậy, ở Trung tâm Bảo vệ Trẻ em, điều này phù với bối cảnh phòng ngừa. Trước hết, nếu chúng ta nói về mặt đạo đức, chúng ta phải nói rằng vấn đề lạm dụng tình dục trong Giáo Hội là vấn đề lạm dụng quyền lực. Trong trường hợp này, người tấn công phạm tội lạm dụng về tâm linh, mục vụ và thể chế. Và sau đó là tội lạm dụng toàn thể giáo hội, bởi vì, nơi con người linh mục, người bị lạm dụng thấy đây là Giáo hội. Trước khi lạm dụng thể lý là lạm dụng quyền lực.
Vậy theo cô, gốc rễ của vấn đề là sự lạm dụng quyền lực?
Điều tôi muốn nói, là có một sự lạm dụng xảy ra ngay cả trước khi lạm dụng tình dục, đó là lạm dụng quyền lực của kẻ tấn công và lạm dụng quyền lực của thể chế bao che. Kẻ tấn công phải bị bắt và bị ra tòa không phải chỉ với tòa án của giáo hội mà còn với tòa án dân sự.
Vì sao vấn đề này gây ra tai tiếng? Nó phải gây ra tai tiếng. Nếu Chúa Kitô đã không bỏ Thập giá để được quan Tổng trấn Philatô cứu – người, mà theo một nghĩa nào đó, có quyền làm như vậy – là vì Ngài muốn bảo vệ chân lý, bảo vệ Nước Trời, có nghĩa là bảo vệ chính Ngài. Giáo Hội đại diện cho Chúa Kitô ở thế gian. Nếu, khi một vụ lạm dụng bị tố cáo, Giáo hội che đậy cho người tấn công và trả tiền cho nạn nhân để mua im lặng thì điều này có nghĩa là Giáo hội đặt “quyền lợi của mình” trên lạm dụng, trên con người. Tôn giáo của chúng ta đẹp vì nó nhân bản. Khi lấy đi con người thì mình lấy đi Chúa Kitô. Và khi Chúa Kitô biến mất thì sứ điệp kitô cũng biến mất.
Đây có phải là một quan niệm sai về quyền lực không?
Chắc chắn. Nếu mình cho rằng, cương vị của linh mục là người đưa ra luật để mình phải tôn trọng, nhưng không hiểu ý nghĩa của nó, thì việc lạm dụng quyền lực chắc chắn sẽ xảy ra. Trong trường hợp lạm dụng tình dục, cũng có sự thao túng khi người tấn công nói với nạn nhân “đừng lo, cứ bình tĩnh”.
Nếu trong văn hóa Công giáo, mình đã quen tôn trọng cha xứ vì đơn giản đó là cha xứ, hoặc mình vâng lời cha xứ vì địa vị của cha, khi cha nói với một em trẻ “làm chuyện này, con sẽ thấy, Chúa cũng không để ý” thì đứa trẻ không thể nói không. Và cha xứ cũng nhận thức sai về địa vị của mình. Đào tạo là một phương tiện ngăn cản chuyện này. Về mặt đạo đức, sự đào tạo nhân bản còn thiếu.
Người ta thường phối hợp vấn đề lạm dụng với tình trạng độc thân của linh mục. Theo cuốn sách của cô, đây không phải là một phối hợp đúng.
Vì vậy nhiều người nói với tôi: “Tốt hơn nên để cho linh mục lập gia đình, vì ít nhất họ cũng giải thoát dục tính của họ trong quan hệ hôn nhân”. Trên thực tế, không. Giáo hội nói, độc thân là một món quà. Trên điểm này, vì tình trạng là vậy thì phải giáo dục con người chấp nhận sự từ bỏ này, chấp nhận độc thân. Chúng ta phải đào tạo người này cho đến khi họ thành công trong việc chấp nhận một cách tích cực. Cuộc sống của mỗi người được xây dựng trên sự từ bỏ này. Nếu được đào tạo về mặt nhân bản tốt, thì người độc thân có thể vượt lên sự từ bỏ quan hệ tình dục với người khác.
Cô viết đa số những người tấn công không phải là những người độc thân…
Theo John Jay College (New York), những trường hợp lạm dụng tình dục quan trọng nhất ở Mỹ xuất phát từ các nhóm thể thao, các giáo hội khác, nơi các mục sư được phép kết hôn … Giáo hội Công giáo, mặc dù nhuốm bẩn vì tội lỗi và tội ác này, vẫn là một trong những nơi an toàn nhất cho các trẻ vị thành niên. Vì vậy, đây là một thành kiến để nói rằng độc thân là cản trở sự trưởng thành của tình dục trong hình thức tự nhiên nhất của nó. Đó là một cái gì đó bị bóp méo trong quan điểm quần chúng.
Vậy, các linh mục nên được đào tạo như thế nào?
Nền tảng là đào tạo nhân bản. Về cơ bản, điều này có nghĩa là đào tạo con người toàn diện. Đào tạo về mặt thiêng liêng, học tập, tông đồ, tâm lý, v.v. Theo một nghĩa nào đó, trên thực tế là họ thấy nơi họ hình ảnh của Chúa. Sự đào tạo nhân bản liên tục giúp cho các linh mục có được tất cả kiến thức và trau dồi cuộc sống nội tâm cần thiết để họ suy nghĩ về chính cuộc đời họ, bản chất và hạnh phúc của chính họ.
Bằng cách này, chúng ta sẽ tránh tạo ra các quan niệm về quyền lực, mà rồi đưa đến các quan hệ méo mó. Ngoài ra, các chủng viện phải có chính sách vững chắc để tuyển ứng sinh, bắt nguồn từ đạo đức, để tránh các “linh mục tương lai” sẽ chẳng bao giờ trở nên linh mục, hoặc nếu làm linh mục thì tạo thiệt hại. Ngoài việc tháp tùng thiêng liêng, việc tháp tùng về mặt tâm lý cũng là cơ bản cho những người nghi ngờ ơn gọi của mình.
Cô thấy cách đối xử của Đức Phanxicô như thế nào? Ngài đã thành lập Ủy ban Tòa thánh Bảo vệ Trẻ vị thành niên, nhưng trong trường hợp của vụ Chi-lê, ngài nhận mình đã sai trong phản ứng đầu tiên của ngài về vấn đề này.
Việc thành lập Ủy ban Tòa thánh Bảo vệ Trẻ vị thành niên là một dấu chỉ mạnh. Từ năm 2014 đến nay, Ủy ban đã thật sự làm việc rất nhiều. Đó là một dấu hiệu mạnh vì trên thực tế, Ủy ban hỗ trợ cho câu trả lời của Giáo Hội là phổ quát. Và bây giờ Ủy ban còn phổ quát hơn trước.
Có sự đa dạng hơn giữa các đại diện của ủy ban và mỗi thực tại đều khác nhau. Tuy nhiên, chúng ta có thể nói Đức Phanxicô cũng là con người, và như vậy thì ngài cũng có các sai lầm. Tạ ơn Chúa, chúng ta có một giáo hoàng chấp nhận sai lầm của mình. ngài nói một cách trực tiếp “Tôi đã không được thông báo đầy đủ” (về trường hợp Chi-lê), cho thấy ngài đi một con đường mà nhiều người trong Giáo Hội lại đi theo một con đường khác. Có thể có một số người đang chống lại ngài.
Đúng là Đức Phanxicô đã chỉ trích gay gắt những kẻ lạm dụng…
Như thử ngài đi theo con đường “không khoan nhượng” của Đức Bênêđictô XVI và trong nghĩa này, chúng ta có thể thấy thể chế tính của Đức Phanxicô. Tuy nhiên, trong trường hợp Chi-lê, việc lạm dụng quyền lực của Giáo hội địa phương là hiển nhiên. Và đây có lẽ là khuôn mặt ít chính thức của Đức Phanxicô hiện rõ hơn.
Cô nói rằng, trong trường hợp này, câu trả lời của ngài ít mang tính thể chế. Và đó là vấn đề?
Rõ ràng, mọi người nhận ra một sứ điệp khác với những gì ngài thực sự nghĩ, có nghĩa là một hướng khác mà ngài thực sự đi. Nếu ngài nói “không khoan nhượng” và sau đó ngài nói “không có bằng chứng” cho một số vụ lạm dụng thì mọi người vẫn còn hoang mang. Giáo Hội phải xây dựng lòng tin, trách nhiệm và trách nhiệm giải trình. Ngài giảng một Giáo Hội có trách nhiệm là Giáo hội thừa nhận lỗi lầm của mình. Tôi có thể nói, chung chung, tư thế của Đức Phanxicô là tích cực. Ngoài vấn đề Chi-lê, giáo dân thấy ngài cương nghị và dứt khoát “không khoan nhượng”. Điều này được hiểu từ bên ngoài rằng ngài nghiêm khắc về vấn đề này.
Vậy thì cái gì còn thiếu trong Giáo hội?
Làm việc với các nạn nhân để phục hồi đức tin, phục hồi mối quan hệ của họ với Chúa, điều đó là chắc chắn.
Tuy nhiên, chúng ta cũng phải làm việc với những kẻ lạm dụng, về mặt tâm lý, nhân bản và thiêng liêng, để tránh các lạm dụng trong tương lai. Đó là nghịch lý, nhưng chắc chắn có những kẻ phạm tội trong Giáo Hội. Công việc làm với các nạn nhân thì khác với công việc làm với các kẻ lạm dụng. Không phải là một giải pháp hữu ích để khép kín họ lại trong tu viện hoặc để họ một mình cho đến chết. Rồi sau đó? Giáo Hội phải tiếp tục có một tự-suy về vấn đề này.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Xin đọc: Vì sao việc từ chức của các giám mục là bước ngoặt đôi, vừa cho Giáo hội, vừa cho giáo hoàng
Vụ Chi-lê: Lòng can đảm thảm thương của Đức Phanxicô
Từ chức của các giám mục Chi-lê: “Chúng ta đang ở trong bước ngoặt trong cuộc chiến chống ấu dâm”
Chi-lê: “Sự từ chức tập thể có tính cách lịch sử”
“Sự từ chức của tất cả giám mục Chi-lê vùi đi trách nhiệm của từng người”
Ấu dâm: Tất cả giám mục Chi-lê đệ đơn lên Đức Giáo hoàng xin từ chức
Làm thế nào để “săn sóc” các linh mục ấu dâm?
Các linh mục bị kết án tội ấu dâm bây giờ như thế nào
