Ronald Rolheiser, 03 Tháng Tám 2015
Mọi sự càng thay đổi thì càng như cũ. Câu châm ngôn này cũng đúng trong nhận thức về tự vẫn. Bất chấp mọi hiểu biết đào sâu của chúng ta, vẫn luôn có những dấu hằn trong sự tự vẫn, và một trong số đó là về cách chúng ta viết điếu văn cho một người thân thương vừa từ giã cõi đời theo cách đau đớn này. Khi viết một cáo phó, chúng ta không thể viết ra được cái từ ‘tự vẫn’: Anh ấy chết do quyết định bản thân, Chúng ta còn nói trại thêm nữa: Anh ấy chết không ngờ. Cái chết của anh ấy gây đau đớn vô cùng.
Trong nhiều trường hợp, tự vẫn là kết quả của một chứng bệnh, một căn bệnh ung thư, đột quỵ về cảm xúc và tâm lý. Nếu đúng như thế, và đúng thực là thế, thì tại sao khi tôi yêu thương một người, đã chết vì tự vẫn, tôi lại không thể viết ra được một cáo phó như thế này?
Chúng tôi thương tiếc báo tin cái chết của ……………, đã qua đời sau một cuộc đấu tranh dũng cảm với khối ung thư xúc cảm. …., như bạn đã biết, được sinh ra trong đời với một sự nhạy cảm đến dằn vặt, một thiên tư và thống khổ cô mang trong mình ngay từ những ngày thơ trẻ. Có khi cô thấy an bình và êm ái, nhưng không bao giờ cô có thể hoàn toàn thoát khỏi những hỗn loạn nội tâm vốn phần nào giấu kín với những người quanh cô, những hỗn loạn mà thuốc thang không trị được, các cố vấn tâm lý không dập tắt được, và cả những tình cảm cùng chăm lo của chúng ta cũng không thể xoa dịu cho đủ. Đến cuối cùng, bất chấp lòng dũng cảm của cô ấy và những nỗ lực giúp đỡ của chúng ta, căn bệnh này vẫn trầm kha bất trị. Tâm tính của cô vừa là một phúc lành vừa là lời nguyền. Cô là một con người ân cần, không bận tâm đến cái tôi và không đòi hỏi cho bản thân, cô luôn lo lắng quá độ e sợ mình làm tổn thương ai đó hay sợ mình đòi quá nhiều cho riêng cô. Nhưng sự tự làm lu mờ bản thân cũng là một phần chứng bệnh của cô. Dù can trường đến đâu cũng không thể xóa đi được cái vòng kim cô mơ hồ đang bóp nghẹt dần tự do trọn vẹn của cô. Đến cuối cùng, cô chết, đi ngược lại với ý chí của mình, nhưng đời sống của cô, đã sống với một sự nhạy cảm như thế, là một món quà quý báu cho tất cả những ai đã quen biết cô, cho dù đôi khi điều này khiến cho những người quanh cô phải lo lắng và đau lòng. Bối cảnh cái chết của cô thật đau buồn, nhưng cô, với sự nhạy cảm đặc biệt của mình, sẽ không muốn chúng ta cảm thấy tội lỗi và tự vấn về những gì chúng ta đã làm để giúp cô cưỡng lại cái chết. Khi căn bệnh trở nên nan y, tất cả mọi thương yêu và quan tâm trên thế giới đều không thể chữa lành nổi. Nhưng cô đã chết trong tình yêu thương của chúng ta, cho dù chúng ta thất vọng vì tình yêu của mình không đủ để giúp cho cô. Bây giờ đây, cô vẫn đang sống, trong tình yêu thương của chúng ta, và theo ý Chúa, là trong sự an bình và bảo đảm mà cả đời này cô không tìm thấy được. Thay cho những vòng hoa, xin các bạn đóng góp cho Hiệp hội Sức khỏe Tâm thần.
Hay, có lẽ, trong một hoàn cảnh khác, chúng ta có thể viết cáo phó như thế này:
Chúng tôi đau buồn báo tin cái chết của …….. một cái chết có lẽ do cơn trụy tim xúc cảm. Cái chết của anh là cú sốc bởi những người gần gũi với anh không thấy có lý do gì để nghi ngờ việc anh phải chịu những tác hại cảm xúc nguy hiểm cao, hay việc anh mang một căn bệnh tim xúc cảm bẩm sinh vốn không thể hiện rõ ràng và không thể chẩn đoán về y khoa và tâm lý. Trước chuyện này, có thể hiểu được khi chúng ta thấy mình đầy chất vấn bản thân tai sao chúng ta không thấy báo động hay không quan tâm đến anh và sức khỏe của anh hơn, tại sao chúng ta không để ý thấy bất kỳ triệu chứng nào của anh. Đôi khi một căn bệnh chết người tiềm tàng có thể ẩn kín và không thể phát giác trước khi quá muộn. Và thường đây là bản chất của những cơn đột quỵ trụy tim chết người. Trong khi cái chết của anh khiến chúng ta choáng váng, vật vã để hiểu, không thể giải thích được vì sao chuyện này xảy ra, và cả phải vất vả ngăn mình trách anh đã giữ quá kín căn bệnh này, thì chúng ta cũng có thể hiểu được rằng ngay cả anh cũng không biết nhiều về căn bệnh này, và rằng những cái chết đặc biệt này mang một căn bệnh nguy hiểm đặc biệt khiến các nạn nhân giấu đi những gì mình phải chịu đựng, ngay cả với những người thân cận nhất. Và chúng ta cần phải thông hiểu. Cuộc đời của mọi người đều có bí ẩn riêng, và không phải lúc nào cũng mở ra để cho người ngoài hiểu. Hơn nữa, cơn trụy tim xúc cảm này, cũng hệt như cơn trụy tim thể lý, không thể nào kiểm soát, và nó đi ngược lại ý muốn của người ta. Anh …. là một linh hồn cao đẹp, không muốn ai bị tổn thương và cố gắng để không làm hại ai. Chắc chắn, anh cũng đau lòng như chúng ta khi cái chết không mong muốn của anh gây đau đớn cho nhiều người. Nhưng, cũng chắc chắn, là anh muốn chúng ta tiếp tục yêu thương, và đặc biệt là hiểu cho anh. Thay cho những vòng hoa, xin các bạn đóng góp cho Hiệp hội Sức khỏe Tâm thần địa phương.
Thật khó để mất đi một người thân vì tự vẫn, nhưng chúng ta đừng đánh mất sự thật và hơi ấm trong bí ẩn của họ, và ký ức về họ, những người thân yêu của chúng ta.
J.B. Thái Hòa chuyển dịch
