Điều gì tạo nên gia đình: Sinh học hay Đức tin?
Ronald Rolheiser, 2025-11-17
Theo một nghĩa nào đó, chúng ta có thể nói Kitô giáo đã phát minh ra tôn giáo vì trước Kitô giáo, các cộng đồng đức tin chủ yếu dựa trên sắc tộc và bộ lạc. Chúa Giêsu đã định nghĩa một gia đình đức tin theo một cách khác, Ngài nói với chúng ta rằng không phải tử cung mà bạn được sinh ra, mà chính tử cung mà bạn được tái sinh mới định nghĩa gia đình của bạn. Đối với Chúa Giêsu, gia đình thực sự không dựa trên sinh học, sắc tộc hay quốc tịch. Gia đình dựa trên đức tin.
Chúa Giêsu dạy điều này ở đâu? Điều này hầu như hiện diện ở khắp mọi nơi như một chủ đề nền tảng cho lời dạy của Ngài. Tuy nhiên, nó được thể hiện rõ ràng nhiều lần trong cách Ngài định nghĩa mối quan hệ của Ngài với Mẹ của Ngài, cũng như vị trí và địa vị của Mẹ trong cộng đồng đức tin.
Có một số trường hợp trong Phúc âm, Chúa Giêsu dường như xa cách mẹ Ngài. Ví dụ, trong một sự việc, có người đến gặp Ngài và nói: “Mẹ và anh em của Thầy đang đứng ngoài kia, muốn nói chuyện với Thầy.” Nhưng Chúa Giêsu trả lời: “Ai là mẹ tôi, ai là anh em tôi?” Sau đó, Ngài chỉ vào các môn đệ và nói: “Đây là mẹ tôi và anh em tôi.”
Trong một trường hợp khác, khi Ngài đang nói chuyện với đám đông, một phụ nữ kêu lên: “Phúc cho dạ đã cưu mang Thầy và vú đã cho Thầy bú mớm!” Chúa Giêsu chỉ nói: “Phúc cho những ai nghe và giữ lời Thiên Chúa.”
Câu chuyện đó có thể được diễn đạt lại theo cách này. Một phụ nữ trong đám đông đặc biệt xúc động trước Chúa Giêsu và hét lên: “Chắc hẳn Thầy có một người mẹ tuyệt vời!” Chúa Giêsu trả lời: “Đúng vậy, bà ấy thật tuyệt vời, tuyệt vời hơn những gì các con nghĩ. Tất cả các bà mẹ đều tuyệt vời về mặt sinh học. Nhưng mẹ tôi còn tuyệt vời hơn về đức tin!”
Những sự việc này thoạt nhìn có thể gây nhầm lẫn vì có vẻ như Chúa Giêsu đang xa cách mẹ ruột của Ngài. Nhưng không phải vậy. Thay vào đó, Ngài đang định nghĩa lại mối quan hệ của mình với mẹ theo cách mang lại cho bà một địa vị khác (và cao quý hơn): Phúc thay những ai nghe và giữ lời Thiên Chúa. Các sách Phúc Âm cho thấy rõ ràng Đức Maria thực sự là người đầu tiên làm điều này. Đức tin của Mẹ khi thưa “Xin hãy làm cho tôi như lời Ngài” chính là điều làm cho Mẹ trở nên đặc biệt hơn cả dòng máu của Mẹ.
Trong các sách Phúc âm, Đức Maria có một địa vị đặc biệt trong cộng đồng tông đồ, không phải trước hết vì Mẹ là mẹ ruột của Chúa Giêsu, mà vì Mẹ là người đầu tiên thực sự lắng nghe và giữ lời Chúa. Đức tin, hơn cả dòng máu của Mẹ, đã mang lại cho Mẹ một địa vị đặc biệt.
Hơn nữa, với những câu trả lời này, Chúa Giêsu đang định nghĩa lại một cách cơ bản những gì cấu thành nên một gia đình đích thực, nghĩa là, đức tin, hơn cả dòng máu của Mẹ, quyết định ai là mẹ và ai là anh chị em của Mẹ. Gia đình đích thực không được xác định bởi dòng máu của Mẹ, mà bởi đức tin. Đối với tín hữu kitô, không phải tử cung mà Mẹ được sinh ra, mà chính tử cung mà Mẹ được tái sinh mới định nghĩa nên gia đình của Mẹ. Gia đình đích thực không còn dựa trên sắc tộc, dòng máu, bộ lạc hay quốc gia. Không điều nào trong số những điều này làm chúng ta trở thành anh chị em theo đúng nghĩa đen của từ gia đình.
Có những thách thức sâu rộng phát sinh từ điều này, những thách thức mà chúng ta luôn có xu hướng phớt lờ. Nói một cách đơn giản, chúng ta luôn phản đối việc định nghĩa gia đình một cách rộng rãi như vậy. Thay vào đó, chúng ta có khuynh hướng mãi mãi đồng nhất gia đình đức tin với gia đình sinh học, sắc tộc, quốc gia, giáo phái hoặc hệ tư tưởng của chính mình, do đó biến Chúa thành Chúa của bộ lạc, quốc gia, giáo phái hoặc hệ tư tưởng của chính mình. Điều này không chỉ mang lại cho chúng ta một quan niệm sai lầm về gia đình mà còn là một quan niệm sai lầm về Chúa. Theo một câu nói của tác giả Nikos Kazantzakis, khi chúng ta làm điều này, lòng Chúa trở thành khu ổ chuột.
“Ai là mẹ tôi? Ai là anh chị em tôi?” Ai là gia đình thực sự của tôi?
Để trả lời câu hỏi này, đức tin cuối cùng phải vượt lên trên các tham chiếu đến gia đình sinh học, sắc tộc, quốc tịch, giáo phái hoặc hệ tư tưởng. Những người đang nghe lời Chúa và đang giữ lời Chúa là “mẹ, anh chị em” của chúng ta.
Tôi tin việc Chúa Giêsu định nghĩa lại những gì cấu thành nên gia đình là một thách thức rất cần thiết cho chúng ta ngày nay, khi chúng ta ngày càng tách biệt nhau qua những khác biệt về hệ tư tưởng, quốc gia và sắc tộc, và đang định nghĩa gia đình rất khác so với Chúa Giêsu đã làm. Việc đồng nhất gia đình đức tin với gia đình sinh học, sắc tộc, quốc gia, giáo phái hoặc ý thức hệ là nền tảng của khái niệm chủ nghĩa dân tộc Kitô giáo và các loại chủ nghĩa bộ lạc khác cố gắng che đậy mình bằng Chúa Giêsu và Phúc âm. Những quan niệm đó, dù chân thành đến đâu, đều sai lầm và theo những cách đáng kể là đối lập với Chúa Giêsu và Phúc Âm. Trong Chúa Kitô, như Kinh Thánh đảm bảo với chúng ta, tất cả chúng ta đều được rửa tội để trở thành một thân thể, dù là người Do Thái hay người Hy Lạp, nô lệ hay tự do, tất cả chúng ta đều được uống chung một Thánh Linh. Trong gia đình đức tin không có Johnson hay Rolheiser, người Mỹ hay người Mêxicô, người Anh hay người Pháp, người da trắng hay da màu, người theo chủ nghĩa tự do hay bảo thủ. Gia đình thực sự của chúng ta, gia đình của chúng ta trong Chúa Kitô, vượt lên trên tất cả những điều này – và bất chấp lòng trung thành lành mạnh với gia đình sinh học, giáo phái và quốc gia, đòi hỏi mỗi người chúng ta cũng phải vượt lên trên điều đó.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Những người trở lại đạo được gởi đến chúng ta để chúng ta trở lại
