Sự xích lại gần nhau giữa Trump và Putin, cơn ác mộng của Ukraine khi thức dậy
Ngày 12 tháng 2, cuộc trao đổi giữa Tổng thống Mỹ và Nga đã làm Ukraine lo ngại về một “thỏa thuận” mà một Ukraine yếu thế sẽ phải trả giá. Trong hành lang quyền lực ở Kiev, điều bắt buộc là phải giữ bình tĩnh.
la-croix.com, Fabrice Deprez, Phóng viên tại Kyiv, 2025-02-13
Donald Trump và Vladimir Putin tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Hamburg, Đức ngày 7 tháng 7 năm 2017. Evan Vucc / AP/SiPA
“Bất kỳ thỏa thuận nào không có sự tham gia của chúng tôi đều sẽ thất bại, vì châu Âu và Ukraine phải tham gia vào việc thực hiện thỏa thuận này.” Được nêu trong bản tin thời sự buổi chiều của kênh truyền hình Ukraine 1+1, tuyên bố của đại diện phụ trách đối ngoại Liên minh châu Âu Kaja Kallas, dường như không trấn an được người dân Ukraine sau sự kiện chấn động ngày hôm trước: cuộc gọi nhiệt tình giữa Tổng thống Donald Trump và Vladimir Putin.
Cuộc điện đàm “dài và hiệu quả” với Vladimir Putin, thỏa thuận về “hợp tác chặt chẽ, bao gồm việc đi thăm các quốc gia tương ứng của chúng ta”… Tuyên bố của Tổng thống Mỹ công bố ngày thứ tư, một ngày sau cuộc điện đàm với người đồng cấp Nga là cơn ác mộng trở thành sự thật của Ukraine.
Vài giờ trước đó là tuyên bố không kém phần lo ngại của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ, Pete Hegseth: ông cho rằng khát vọng giành lại quyền kiểm soát toàn bộ biên giới năm 1991 của Ukraine là một “mục tiêu viển vông”, trước khi loại trừ ý tưởng Ukraine gia nhập NATO.
“Tác dụng của gáo nước lạnh”
Nhà khoa học chính trị Volodymyr Fessenko tại Kyiv thừa nhận: “Điều này đã được biết từ lâu, nhưng việc nói lên công khai như vậy làm nhiều người phải chịu hậu quả nặng nề.” Áp lực của Mỹ với Ukraine càng ngày càng gia tăng: trong những ngày gần đây, Kiev và Washington đã thảo luận về một thỏa thuận có thể cho phép các công ty Mỹ khai thác các mỏ đất hiếm của Ukraine.
Một thỏa thuận do Volodymyr Zelensky thiết lập nhằm đảm bảo sự tiếp tục hỗ trợ của Mỹ… nhưng Donald Trump xem đó trên hết là sự đền bù cho việc Mỹ hỗ trợ Ukraine trước đây. Nghị sĩ đối lập Ukraine Yaroslav Yourchyshyn cho biết: “Hoa Kỳ hiện đã nói rõ việc giải cứu Ukraine là việc của Ukraine và họ sẽ không làm bất cứ điều gì nếu không được trả tiền trước.”
Ông Oleksandr Merezhko, đại biểu đảng của Zelensky và là chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội trả lời: “Nếu các cuộc đàm phán diễn ra, chúng tôi cần được bảo đảm về an ninh. Nhưng sự đảm bảo tốt nhất cho chúng tôi là gia nhập NATO, đó là điều có khả năng ngăn chặn Putin cao nhất.” Nhưng một lần nữa, chủ đề này dường như đã lỗi thời: mong muốn đưa đất nước này vào NATO đã được ghi nhận trong Hiến pháp Ukraine kể từ năm 2018 nhưng vừa bị chính quyền Trump bác bỏ một cách rõ ràng, ông Merezhko nói thêm: “Chúng ta không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải làm như những sinh viên của quý vị đã làm năm 1968: hãy thực tế và đòi hỏi điều không thể.”
“Trump không ngây thơ”
Trên thực tế, trong các hành lang quyền lực ở Kiev, điều bắt buộc là phải giữ bình tĩnh, ông Fessenko cho biết: “Vẫn còn quá sớm để đưa ra kết luận bi quan, vẫn chưa có thỏa thuận nào được đưa ra. Điều này có nghĩa Ukraine có thể đi đến bàn đàm phán. Chặng đường còn dài. Tổng thống Trump không ngây thơ, ông khen ngợi Putin nhưng biết mình đang đối phó với ai. Với ông, điều quan trọng là cử tri thấy ông đã cố gắng tạo hòa bình.”
Nếu cuộc gọi của Donald Trump tới Vladimir Putin, tiếp theo đó là cuộc điện đàm với tổng thống Ukraine, không nói lên điều gì về khả năng ngừng giao tranh trong ngắn hạn, thì việc mở các cuộc đàm phán lúc này là điều không thể tránh khỏi. Với nỗi sợ chứng kiến Washington và Matxcơva tự quyết định số phận của người Ukraine.
Khi được hỏi về vị thế của Ukraine trong các cuộc đàm phán có thể diễn ra, Tổng thống Mỹ thích đề cập đến khả năng bầu cử tại nước này: “Đến một lúc nào đó, chúng ta cũng sẽ phải tổ chức bầu cử ở Ukraine.” Một lo ngại khác cho chính quyền ở Kiev, nơi tính hợp pháp liên tục bị Điện Kremlin đặt dấu hỏi.
Nhà khoa học chính trị Ukraine Yevhen Mahda lo ngại: “Đó là khoảnh khắc đáng sợ. Có thể chúng ta sẽ cần phải tổ chức bầu cử trong tương lai. Rõ ràng Mátxcơva sẵn sàng hơn chúng ta: Nga có đủ công cụ, kinh nghiệm và tiền bạc để phá hoại tiến trình bầu cử của chúng ta.”
Tổng thống Zelensky cho đến nay vẫn chưa đề cập đến vấn đề này. Nhưng một lần nữa, Kiev sẽ phải thuyết phục Washington trước.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
