Phép lành cho các cặp đồng tính: các lý do được Vatican cho phép
Trong một tài liệu có nội dung chưa từng có, bộ Giáo lý Đức tin rõ ràng đã bật đèn xanh cho việc ban phép lành cho “các cặp sống trong hoàn cảnh bất hợp lệ”, gồm cả những người đã ly dị và tái hôn cũng như các cặp đồng tính. Một tiến triển lớn, dù Vatican phân biệt rõ ràng khả năng này với bất kỳ cuộc hôn nhân nào.
la-croix.com, Loup Besmond de Senneville, Rôma, 2023-12-18
Ngày thứ hai 18 tháng 12, Vatican đã chính thức cho phép ban phép lành cho các cặp đồng tính và “trong tình trạng bất hợp pháp”.
Tài liệu khoảng mười trang cho một thay đổi cơ bản. Trong một tuyên bố giáo lý được công bố ngày thứ hai 18 tháng 12, lần đầu tiên Vatican đã cho phép một cách rõ ràng việc ban phép lành cho các cặp đồng tính.
“Có thể ban phép lành cho các cặp trong hoàn cảnh bất hợp lệ và các cặp đồng tính”, trong một tuyên bố dài khoảng mười trang có tựa đề “Fiducia supplicans” (Xin tin tưởng), bộ Giáo lý Đức tin khẳng định, trên ý nghĩa mục vụ của các phép lành, được Đức Phanxicô phê chuẩn và được Vatican công bố bằng năm thứ tiếng. Các tác giả của tài liệu nhấn mạnh, phép lành có thể được thực hành miễn là “không tạo ra sự nhầm lẫn với phép lành hôn nhân”.
Để tránh bất kỳ sự nhầm lẫn nào với một hôn nhân, Vatican tái khẳng định, hôn nhân là các cặp vợ chồng gồm một người nam và một người nữ, việc chúc lành cho các cặp đồng tính “sẽ không bao giờ được thực hiện cùng lúc với các nghi thức kết hợp dân sự”. Các cặp cũng sẽ không bắt buộc phải mặc y phục “dành riêng cho đám cưới”. Tòa Thánh nhấn mạnh, đây là cách để tránh bất kỳ hình thức “tai tiếng” nào.
Những cuộc gặp gỡ với một linh mục
Cụ thể, Rôma khá chính xác trong các khuyến nghị của mình. Vì thế một phép lành như vậy có thể thấy vị trí của mình “trong những bối cảnh khác” hơn là trong một thánh lễ. Chẳng hạn, nó có thể diễn ra “trong thánh đường” khi gặp một linh mục, hoặc “lời cầu nguyện được đọc trong một nhóm” hay trong một “cuộc hành hương”.
Tiếp tục đi trên đường hướng này, Vatican cho phép ban phép lành cho các cặp đồng tính mà không đụng đến giáo lý hôn nhân, Rôma không đồng ý, trái ngược với những gì các giám mục Bỉ đã làm vào mùa thu năm 2022, công bố một nghi thức cụ thể về chủ đề này. Hồng y Víctor Manuel Fernández, bộ trưởng bộ Giáo lý Đức tin viết: “Chúng ta không được cổ võ hay lên kế hoạch cho một nghi thức chúc phúc cho các cặp vợ chồng trong tình trạng bất hợp lệ. Tuy nhiên, chúng ta không nên ngăn cản hoặc cấm đoán sự gần gũi của Giáo hội với bất kỳ tình huống nào, khi chúng ta đi tìm sự giúp đỡ của Thiên Chúa qua một phép lành đơn giản.”
“Các phép lành tự phát”
Rất cụ thể, Vatican đưa ra các yếu tố cho phép lành này: “Trong lời cầu nguyện ngắn có thể diễn ra trước phép lành tự phát, thừa tác viên thụ phong có thể cầu nguyện xin bình an, sức khỏe, tinh thần kiên nhẫn, đối thoại và tương trợ, cũng như ánh sáng và sức mạnh của Thiên Chúa để có thể hoàn thành trọn vẹn ý muốn của Ngài.”
Trong văn bản Rôma dành “các phép lành tự phát” cho “các thừa tác viên được phong chức”. Tài liệu giải thích: “Sự nhạy cảm mục vụ của các thừa tác viên được phong chức phải được giáo dục để thực hiện các phép lành một cách tự phát không có trong Nghi thức làm phép lành”.
Vì thế việc chúc lành cho “các cặp vợ chồng trong tình trạng bất hợp lệ” cũng có thể liên quan đến những người ly dị và tái hôn, không nằm trong khuôn khổ phụng vụ mà nằm trong một khuôn khổ khác của lòng mộ đạo bình dân. Một khác biệt tinh tế nhưng thiết yếu được Vatican thực hiện.
Linh mục thần học gia Philippe Bordeyne, chủ tịch Giáo hoàng Học viện thần học Gioan-Phaolô II về Khoa học Hôn nhân và Gia đình, giải thích: “Trong lòng mộ đạo bình dân, linh mục có một vị trí và lời nói khác với những gì ngài đảm nhận trong phụng vụ. Trong phụng vụ, linh mục chủ sự. Trong lòng mộ đạo bình dân thì không.”
“Một phép lành đơn sơ” không phải là một bí tích
Để trả lời câu hỏi này, bộ Giáo lý Đức tin đào sâu thần học về chính khái niệm phép lành. Vatican viết, những nghi thức này là một trong những nghi thức phổ biến nhất và “không ngừng phát triển”.
Từ quan điểm này, Rôma phân biệt hai hình thức chúc phúc. Thứ nhất, các chúc phúc được ban “trong khuôn khổ phụng vụ đòi hỏi những gì được chúc phúc phải phù hợp với ý muốn của Thiên Chúa như được diễn tả trong giáo huấn của Giáo hội”. Đó là nhờ đức tính của định nghĩa này, hôn nhân chỉ dành riêng cho một cặp vợ chồng gồm một người nam và một người nữ.
Nhưng bộ cũng cho biết, “chúng ta cũng phải tránh nguy cơ giảm thiểu ý nghĩa của các phép lành theo quan điểm duy nhất này, vì thế phải phân biệt một bí tích, chẳng hạn bí tích hôn nhân, và một “phép lành đơn sơ”. Vậy, những “điều kiện đạo đức” để đến với hai thực hành này của Giáo hội công giáo không thể giống nhau.
Trong trường hợp thứ hai này, phép lành thực sự là “lời cầu xin giúp đỡ dâng lên Chúa”, trong một câu trả lời gởi ngày 2 tháng 10 đến một số hồng y đã chất vấn ngài về một số điểm, bao gồm cả việc chúc lành cho các cặp đôi đồng tính, Đức Phanxicô khẳng định, “Giáo hội tránh bất kỳ loại nghi thức nào có thể mâu thuẫn” với niềm xác tín hôn nhân chỉ dành cho các cặp vợ chồng gồm một người nam và một người nữ. Nhưng rõ ràng ngài đã mở ra cánh cửa chúc phúc cho các cặp đồng tính bằng cách đặc biệt kêu gọi “bác ái mục vụ”.
Không xác nhận một lối sống
Lần này, Tòa Thánh đi xa hơn nhiều, và trên hết là một cách rõ ràng hơn, bằng cách nhấn mạnh việc chúc phúc của những người mà theo Giáo hội, họ sống trong hoàn cảnh bất hợp lệ, không có nghĩa là Giáo hội xác nhận lối sống của họ, cũng không phải “chính thức xác nhận tình trạng của họ”, cũng không sửa đổi bất kỳ cách nào giáo huấn lâu đời của Giáo hội về hôn nhân”, hồng y Fernandez nhấn mạnh.
Các tác giả của tài liệu nêu chi tiết: “Những hình thức chúc phúc này là lời xin Chúa để Ngài giúp sức, ban sức lực do Chúa Thánh Thần thúc đẩy.” Mục tiêu là để các mối quan hệ giữa con người có thể trưởng thành và phát triển trong sự trung thành với sứ điệp Tin Mừng, thoát khỏi những bất toàn và mong manh của mình, trong chiều kích ngày càng gia tăng của tình yêu Thiên Chúa.
Hồng y Fernández trích dẫn các lời của Đức Phanxicô nhiều lần trong tài liệu 10 trang này, theo ngài không để một ai bị từ chối ban phép lành. Vatican giải thích: “Khi những người này gặp linh mục trong các chuyến hành hương, tại các đền thờ và ngay cả trên đường phố, họ tự phát đến xin linh mục chúc phúc.” Linh mục không thể từ chối, vì người xin phép lành “cho thấy họ cần sự hiện diện cứu độ của Thiên Chúa trong đời họ”. Khi hướng về Giáo Hội, những người xin ơn lành hiểu đời sống của Giáo hội giúp họ tiến về phía trước, sống tốt hơn và đáp lại ý muốn của Chúa.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
