Thánh vô danh có ảnh hưởng đến suy nghĩ của giáo hoàng
Đức Phanxicô thường nhắc đến Thánh Vincent thành Lérins trong các bài phát biểu của ngài | © KEYSTONE / DPA / Johannes Neudecker
cath.ch, Raphael Zbinden, 2022-08-23
Đức Phanxicô đã trích dẫn Thánh Vincent thành Lérins rất nhiều khi ngài giảng giáo lý. Thánh tu sĩ ít người biết ở thế kỷ thứ 5 đã tin vào sự cần thiết của sự tiến hóa trong việc giữ đức tin dựa trên tính liên tục của Truyền thống.
Đức Phanxicô khẳng định: “Giáo lý phải tuân theo quy luật tiến bộ thực sự và hợp pháp để được củng cố theo năm tháng, mở rộng theo thời gian, tinh luyện theo thời đại.” Một quan điểm nhận trực tiếp từ Thánh Vincent. Trong một bài báo tháng 8 năm 2022, trang tin công giáo CNS của Mỹ giải thích chủ đề này.
Một quy tắc “rõ ràng” để phát triển học thuyết.
Do đó, Đức Phanxicô đã góp phần làm cho nhà thần học ít được biết đến này được biết đến, dù Thánh Vincent đã có rất nhiều ảnh hưởng ở tu viện Lérins vào thế kỷ thứ 5. Ngài viết Commonitorium (Cộng đồng) vào khoảng năm 434, trong đó ngài đưa ra các tiêu chuẩn để xác định xem một học thuyết là chính thống hay dị giáo. Quyển sách trở thành một trong những bài đọc tham khảo của kitô giáo phương Tây.
Các nguyên tắc không hề cũ, với ảnh hưởng của một giáo hoàng ở thế kỷ 21. Gần đây trên chuyến bay đưa Đức Phanxicô từ Canada về Rôma, ngài xác nhận Thánh Vincent thành Lérins đã đưa ra quy tắc “đặc biệt rõ ràng và soi sáng” để phát triển học thuyết một cách thích hợp.
Thánh Vincent de Lérins | © nhà thờ Fréjus-Toulon
Một truyền thống “được hiểu rõ”
Một đồng hành trí tuệ được một giáo hoàng đón nhận, người luôn cam kết thực hiện một hành động cân bằng. Tổng giám mục Thomas G. Guarino giải thích với hãng tin CNS: “Giống như các tiền nhiệm của ngài, Đức Phanxicô mang một nhiệm vụ khó khăn, đó là bảo vệ đức tin nhưng vẫn khuyến khích sự phát triển và tiến bộ hợp pháp.” Tổng giám mục Guarino, giáo sư tại Đại học Công giáo Washington DC, tác giả quyển sách Vincent de Lérins và sự phát triển học thuyết kitô giáo (Vincent de Lérins et le développement de la doctrine chrétienne).
Ý tưởng về sự phát triển bắt nguồn từ Truyền thống này đã làm cho Đức Phanxicô cảnh báo về một ý thức sai lầm về truyền thống, một tội lỗi ngấm ngầm mà ngài gọi là “một sự thụt lùi”. Vì thế, truyền thống, được hiểu một cách đúng đắn, sẽ trở thành “gốc rễ của nguồn cảm hứng cho phép Giáo hội tiến lên”, chứ không rút lui. Truyền thống “luôn rộng mở, giống như rễ của cây, và đó là cách cây phát triển”.
La bàn cho tính đồng nghị
Rõ ràng Đức Phanxicô nhận cảm hứng từ tư tưởng của Thánh Vincent trong quan niệm của ngài về tính đồng nghị. Trong Commonitorium, tu sĩ nhấn mạnh đức tin công giáo được tất cả các tín hữu kitô duy trì.
Tu viện Lérins, trên quần đảo cùng tên, ngoài khơi Cannes | © idarvol / Wikimedia / CC BY-SA 3.0
Tuy nhiên, giống như tu sĩ ở thế kỷ thứ 5, Đức Phanxicô đã nhiều lần nhận ra nguy cơ đi quá xa và đi chệch hướng của Giáo hội nói chung và của các nhà chức trách Giáo hội. Vì thế ngài thường cảnh báo chống lại những cải cách sai lầm và cám dỗ đi “một mình” thay vì “cùng toàn cơ thể tông đồ và lắng nghe nhau dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, dù chúng ta không nghĩ theo cùng một cách”. Một điểm ngài cũng nêu lên về con đường thượng hội đồng Đức, đặc biệt ngài nói không cần thiết phải có một “Giáo hội Phúc âm thứ hai ở Đức”.
Không “đổi hướng”
Tổng giám mục Guarino cho rằng sẽ không phù hợp đề cập đến Thánh Vincent khi học thuyết này đang bị “đổi hướng”. Ngài lấy ví dụ về sự thay đổi của Đức Phanxicô vào năm 2017 liên quan đến giáo huấn về án tử hình, ngài đã đề cập đến nhà thần học thế kỷ thứ 5. Trong khi cho đến lúc đó án tử hình vẫn được xem là hợp pháp trong một số điều kiện nhất định, ngài đã sửa đổi Sách Giáo lý bằng cách lưu ý án tử hình là “không thể chấp nhận được”. Giáo sư Guarino nhấn mạnh, một thay đổi có lẽ sẽ không nhận được sự chấp thuận của Thánh Vincent, cả khi nó được biện minh bởi thực tế là giáo huấn trước đây của Giáo hội về án tử hình không phải là một tuyên bố giáo điều của một công đồng đại kết.
Dù tổng giám mục Guarino mong muốn thấy Đức Phanxicô viện đến Thánh Lérins “với độ chính xác hơn một chút”, tuy nhiên tổng giám mục cho rằng “Đức Phanxicô nên được hoan nghênh vì đã khơi dậy sự quan tâm đến một trong những nhà tư tưởng vĩ đại của Giáo hội sơ khai.”
Thánh Vincent thành Lérins là tu sĩ nhà văn, xuất thân từ một gia đình danh tiếng ở Gaules. Đầu tiên ngài hành nghề vũ khí sau đó ngài lui về tu viện Lérins. Bốn năm sau Công đồng Êphêsô (435), ngài viết Commonitorium, một tác phẩm chống lại dị giáo, trong đó ngài đưa ra các tiêu chuẩn để xác định xem một học thuyết là chính thống hay dị giáo.
Giống như một số Giáo phụ, Thánh Vincent có quan điểm chống lại quan điểm của Thánh Augutinô về chủ đề ân sủng: chắc chắn ngài đồng ý với Thánh Augutinô khi lên án chủ thuyết lạc giáo pêlagiô (không cần ơn Chúa) nhưng ngài khẳng định ơn Chúa hợp tác với ‘con người’. Quan điểm này đã bị kết án, dưới tên chủ nghĩa nửa chừng-pêlagiô tại công đồng Orange năm 534. Thánh Vincent de Lérins qua đời trước năm 450.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Đức Phanxicô và vấn đề đạo đức luân lý, ngừa thai
