Cuối con đường của hồng y Marc Ouellet

Hồng y Marc Ouellet và Đức Phanxicô tháng 2 năm 2022. GREGORIO BORGIA

Sự ra đi của hồng y Ouellet có thể đánh dấu một bước ngoặt cho một Giáo hội ít bảo thủ hơn ở Canada.

lapresse.ca, Mathieu Perreault, 2023-04-09

Ngày 12 tháng 4, hồng y Canada Marc Ouellet chính thức thôi lãnh đạo bộ Giám mục. Dưới thời của ngài, hàng giám mục Canada trở nên bảo thủ hơn.

Linh mục anh giáo Michael Coren ở Toronto vừa xuất bản quyển sách Kẻ nổi loạn với Chúa Kitô (The Rebel Christ), linh mục vừa theo đạo công giáo gần đây, cha cho biết: “Các giám mục được bổ nhiệm trong thập kỷ vừa qua là các giám mục đã được chịu chức linh mục dưới thời Đức Gioan Phaolô II, đại diện cho một thế hệ bảo thủ hơn. Trong nước Canada nói tiếng Anh, chúng tôi ít nói về hồng y Ouellet hơn là ở Québec, nhưng chắc chắn ngài đã tiếp tục khuynh hướng bảo thủ này.”

Linh mục Dòng Tên Thomas Reese, giáo sư tại Đại học Santa Clara, California cho rằng các bổ nhiệm của hồng y Ouellet đã làm suy yếu kế hoạch của Đức Phanxicô nhằm chống lại “chủ nghĩa giáo quyền” trong Giáo hội, linh mục nói: “Đức Phanxicô muốn có một Giáo hội cởi mở, nhưng thường các giám mục được bổ nhiệm trong thập kỷ vừa qua bảo vệ thể chế Giáo hội để chống lại thế giới, thay vì phục vụ tín hữu.”

Theo bà Marie-Andrée Roy, nhà xã hội học về tôn giáo tại Trường Đại học Québec ở Montréal thì xu hướng tương tự này cũng xảy ra ở Québec. Bà nói: “Tôi nghĩ, trong tư cách là bộ trưởng bộ Giám mục, hồng y đã ưu tiên bổ nhiệm các giám mục bảo thủ. Nhưng ngài không làm việc một mình, giáo hoàng có tiếng nói cuối cùng.”

Các giám mục được bổ nhiệm sau khi Đức Phanxicô được bầu chọn năm 2013 khác với các giám mục được chọn giữa những năm 2010, năm ngài nhậm chức ở bộ Giám mục và năm 2013. Ông Gilles Routhier, thần học gia tại Đại học Laval, Québec cho biết: “Vì khi Đức Phanxicô đến, đã có rất nhiều quy trình bổ nhiệm đã bắt đầu, và chúng ta thấy có một sự khác biệt trong những năm gần đây.”

Theo ông, một trong những bổ nhiệm tiêu biểu của hồng y Ouellet dưới thời Đức Bênêđictô XVI là ngài bổ nhiệm tổng giám mục Christian Lépine, tổng giám mục giáo phận Montréal năm 2012, được phong trào chống phá thai ca ngợi và bị các nhóm phụ nữ lên án. Việc bổ nhiệm giám mục Martin Laliberté, cựu nhà truyền giáo năm 2021 ở giáo phận Trois-Rivières sẽ là tiêu biểu cho các bổ nhiệm của hồng y Ouellet dưới thời Đức Phanxicô.

Tổng giám mục giáo phận Montréal Christian Lépine.  ẢNH EDOUARD PLANTE-FRÉCHETTE, LA PRESSE

Giám mục Frank Leo

Chính hồng y Marc Ouellet, khi được bổ nhiệm làm giám mục Québec năm 2002 cũng được cho là người bảo thủ đến để đưa hàng giám mục phóng khoáng Québec vào trật tự. Vì thế điều gây tò mò là khi kết thúc sự nghiệp của ngài tại Vatican, đã được đánh dấu bằng một bổ nhiệm khác ở một giáo phận lớn cho thấy một làn gió đã thay đổi: bổ nhiệm giám mục Frank Leo, một người Montréal làm giám mục ở Toronto.

Frank Leo, tân Tổng Giám mục Toronto. PHOTO CHRIS YOUNG, THE CANADIAN Press ARCHIVES

Linh mục Dòng Đa Minh Darren Dias dạy tại Trường Thần học Toronto cho biết: “Tôi có thể nói các giám mục của Canada vùng nói tiếng Anh đều ngạc nhiên khi thấy họ không được chọn trong hàng ngũ của mình để lãnh đạo giáo phận lớn nhất nước.

Dường như điều này là để gởi một thông điệp, sẽ có một sự thay đổi trong hàng giám mục Canada, vốn nói chung là bảo thủ.” – Darren Dias, tu sĩ Đa Minh giảng dạy tại Trường Thần học Toronto

Ông Carl O’Byrne, điều phối viên tại Inclusive Ministries, một tổ chức Dòng Tên phục vụ nhu cầu tinh thần của sự đa dạng tính dục, hy vọng giám mục Leo sẽ ít bảo thủ hơn so với giám mục tiền nhiệm Thomas Collins. Ông O’Byrne nói: “Trong một cuộc phỏng vấn trước khi được bổ nhiệm, ngài đã nói về tài liệu Hiến chế Tín lý về Giáo hội, Lumen Gentium của Đức Phaolô VI (giáo hoàng từ năm 1963 đến 1978). Nói chung, người ta tin rằng Lumen Gentium xem Giáo hội là để phục vụ người dân.”

Bà Marie-Andrée Roy ít lạc quan hơn về giám mục Leo: khi còn là tổng thư ký của Hội đồng Giám mục Công giáo Canada, giám mục có quan hệ không tốt với các nữ tu. Bà Roy lưu ý: “Và có rất nhiều điều trong việc sùng kính Đức Trinh Nữ Maria. Càng yêu Đức mẹ, người ta càng mất lòng tin vào những phụ nữ bình thường. Theo tôi, giám mục là người siêu bảo thủ.”

Thời điểm bổ nhiệm tổng giám mục Leo cũng gây ngạc nhiên: chỉ hai tuần sau khi có thông báo từ chức của hồng y Ouellet tháng 1 vừa qua. Linh mục Darren Dias nói: “Quá trình bổ nhiệm một giám mục gồm các tham vấn lâu dài nên không thể có việc quyết định ngay. Nhưng việc bổ nhiệm ngài có thể tuyên bố sau, để tránh tạo ra mối liên hệ giữa hai sự kiện.”

Ông O’Byrne cũng nghĩ thời gian gần như đồng thời của việc bổ nhiệm giám mục Leo và việc hồng y Ouellet từ chức là điều kỳ lạ. Ông nói: “Việc từ chức của hồng y chỉ có hiệu lực vào tháng tư, vì vậy có vẻ như những thông báo này đã được đưa ra một cách có chủ ý. Nó nuôi dưỡng cho giả thuyết việc bổ nhiệm giám mục Leo là một thông điệp gửi đến hàng giám mục Canada, rằng tương lai thuộc về các giám mục khác, ít bảo thủ hơn.”

Theo giáo sư thần học Routhier ở Đại học Laval, Québec thì nếu giám mục Leo tỏ ra ít bảo thủ hơn so với các giám mục động nghiệp Canada của ngài, việc bổ nhiệm ngài có thể phản ánh việc bổ nhiệm giám mục Ouellet đến Québec năm 2002: giám mục Ouellet là người bảo thủ đến một hàng giám mục tiến bộ quá mức, ngược lại giám mục Leo đến một hàng giám mục bị Đức Phanxicô cho là quá bảo thủ. Ông Routhier nói: “Chúng ta phải xem giám mục Leo sẽ hành động như thế nào với tư cách là giám mục, nhưng sự song song của hai hình ảnh này rất thú vị.”

2200 là con số các giám mục được Vatican bổ nhiệm kể từ khi hồng y Marc Ouellet lãnh đạo bộ Giám mục.

5500 là con số các giám mục công giáo trên thế giới.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch