Công lý của Giáo hội công giáo chưa trang bị đủ để ở tầm cao của vấn đề
telerama.fr, Elise Racque, 2022-11-09
Ngày thứ hai 7 tháng 11, Hội đồng Giám mục Pháp tiết lộ có mười một giám mục đã bị buộc tội lạm dụng hoặc không tố cáo hành vi lạm dụng. Tổng giám mục Éric de Moulins-Beaufort, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Pháp (giữa) Ảnh Charly Triballeau / AFP
Phỏng vấn linh mục Stéphane Joulain, người đã làm công việc bảo vệ trẻ vị thành niên trong nhiều năm.
Sau khi cáo giác mười một giám mục, Giáo hội Pháp đã bỏ phiếu thành lập ủy ban giám sát để tránh những rối loạn chức năng khác. Theo linh mục Stéphane Joulain, như thế là chưa đủ.
Sau vụ giám mục Michel Santier và lời xác nhận công khai của hồng y Jean-Pierre Ricard, trong cuộc họp toàn thể ngày thứ hai 7 tháng 11, Hội đồng Giám mục Pháp cho biết có mười một giám mục (những người không còn tại chức) đang hoặc đã bị ám chỉ lạm dụng, hoặc bao che. Không nêu rõ tên của ba giám mục liên quan vì đang xử lý, cũng như bản chất các vụ lạm dụng mà họ là đối tượng của các báo cáo tư pháp Pháp, vì chỉ thị được giữ bí mật. Ngày thứ ba 8 tháng 11, Hội đồng kết thúc cuộc họp với việc thành lập một ủy ban giám sát để hỗ trợ việc quản lý các vụ liên quan đến các giám mục, nhằm chỉ rõ các thủ tục cần tuân theo, đặc biệt trong việc công bố các dữ kiện và các biện pháp trừng phạt, một phái đoàn giám mục Pháp sẽ được cử đến Vatican để thảo luận các thủ tục với các cơ quan liên hệ ở Rôma.
Hội đồng giám mục cũng đã bỏ phiếu về quy chế cho tòa án hình sự liên giáo phận trong tương lai, do Ủy ban Độc lập về Lạm dụng Tình dục trong Giáo hội đề nghị hơn một năm trước. Tòa án này sẽ hoạt động vào tháng 12 và gồm các thẩm phán giáo dân. Trong thư gởi giáo dân, các giám mục cam đoan: không có, và không thể có sự không trừng phạt các giám mục.
Linh mục, và là nhà trị liệu tâm lý Stéphane Joulain, chuyên gia bảo vệ trẻ vị thành niên và điều trị các vụ tấn công ấu dâm, nghi ngờ khả năng của công lý giáo hội trong việc phán xét cách hiệu quả và công bằng với những thủ phạm bạo lực.
Cha phản ứng thế nào với những tiết lộ mới nhất?
Linh mục Stéphane Joulain. Cảm nhận của tôi vừa giận dữ, vừa phẫn nộ vừa nhẹ nhõm. Giận dữ vì đây là những người đại diện cho các tông đồ trong Kinh Thánh. Một lần nữa, các vụ này cho chúng ta thấy sức nặng của sự che giấu, giải quyết giữa nhau và phản xạ bảo vệ thể chế trong Giáo hội. Dĩ nhiên tôi bị sốc trong vụ hồng y Ricard, người mà tôi biết, năm 2019 hồng y mời tôi về giáo phận Bordeaux để nói chuyện về việc ngăn chặn lạm dụng.
Nhưng tôi cũng nhẹ nhõm, vì cuối cùng chúng ta hướng đến sự minh bạch hơn. Chúng ta phải tiếp tục công việc: với ba trường hợp mới đang được nói đến trong những ngày gần đây, bây giờ phải đưa tên ba giám mục này ra, tránh sự nghi ngờ chung cho tất cả giám mục.
“Trong Giáo hội công giáo Pháp, có một văn hóa của lòng trắc ẩn và thương xót, nhưng không có văn hóa giáo luật hình sự.”
Để kêu gọi các nạn nhân nói lời chứng?
Chính xác. Truyền thông rõ ràng có thể khuyến khích các nạn nhân tiềm năng dám đứng ra khai báo. Trong các vụ tôi xử lý ở Châu Phi hoặc những nơi khác, chúng tôi đã kêu gọi trên báo chí, truyền hình và đài phát thanh: cha đó đã phạm tội lạm dụng trong vùng đó, nếu quý vị là nạn nhân, quý vị có thể đến văn phòng lắng nghe. Tại sao không làm điều này ở Pháp? Nếu có phiên họp kín, thì phải bảo vệ các nạn nhân, chứ không bảo vệ thủ phạm bạo lực.
Ngày 8 tháng 11, Hội đồng Giám mục Pháp biểu quyết các quy chế của tòa án hình sự liên giáo phận trong tương lai. Hoạt động vào tháng 12, bao gồm các thẩm phán giáo dân. Ảnh Laurent Ferriere / Hans Lucas
Hội đồng Giám mục thông báo về việc thành lập một hội đồng theo dõi mà các tổng giám mục phải tham khảo ngay khi họ nhận được đơn khiếu nại liên quan đến một giám mục. Một tiến bộ?
Thêm một ủy ban? Tôi hơi nghi ngờ việc thành lập các cấu trúc mới làm tăng thêm sự chậm chạp cho các quy trình vốn đã phức tạp, mờ ám và dài dòng. Theo tôi, các giám mục đã có tất cả các công cụ để cải thiện việc quản lý. Chúng ta cần các quyết định nhanh chóng: thông báo tên của những người đã phạm tội hoặc che giấu tội người khác, rằng mỗi tình huống được đưa ra cho các cơ quan tư pháp một cách có hệ thống, và các giáo dân liên hệ được dự vào việc ra quyết định.
Hội đồng Giám mục thông báo việc đào tạo pháp lý và giáo luật cho các giám mục về cách thực hành tốt để biết vụ nào có tình huống đáng lo ngại hoặc nghi ngờ có hành vi phạm tội. Chúng ta có nên suy luận các giám mục không biết đầy đủ về các thủ tục để tuân theo không?
Trong Giáo hội công giáo Pháp, có văn hóa của lòng trắc ẩn và thương xót, nhưng không có văn hóa giáo luật hình sự. Các giám mục không nhất thiết phải là chuyên gia về giáo luật hình sự, vốn được hình thành dưới một hình thức cụ thể. Nhưng cá nhân tôi, tôi thực sự không còn tin gì vào công lý của Giáo hội nữa.
“Khi các thành viên trong một đoàn thể xử lẫn nhau thì có nguy cơ rất lớn là bản án sẽ quá khoan dung.”
Tại sao?
Vì không được trang bị về công cụ và nhân sự để đáp ứng với tầm cao của vấn đề. Hồ sơ kéo dài ở Bộ Tín Lý cho thấy sự chậm trễ đáng kể. Và khi các cuộc điều tra kết thúc thì thường thường các hình phạt quá nhẹ và vì thế gây sốc. Chúng ta đang đối phó với một thể chế bảo vệ họ. Các giám mục ở Rôma xét xử các giám mục khác. Khi các thành viên trong một đoàn thể xử lẫn nhau thì có nguy cơ rất lớn là bản án sẽ quá khoan dung. Đó là hệ thống hãm phanh công lý. Điều này có thể thấy trong một cuộc điều tra ở Đức: trong số các giáo sĩ bị nghi ngờ lạm dụng được xác nhận, chỉ có một phần ba là bị các thủ tục giáo luật và các hình phạt quá nhẹ hoặc không áp dụng. Nói một cách đơn giản: trong một cuộc điều tra, nếu hỏi đúng câu đúng người thì chúng ta thường nhận câu trả lời đúng. Nếu chúng ta yêu cầu một giám mục đánh giá một giám mục khác, chúng ta sẽ không nhận được câu trả lời đúng.
Tòa án liên giáo phận trong tương lai sẽ cho phép giáo dân làm thẩm phán. Một giải pháp?
Vấn đề là sự tôn kính của giáo dân với thứ bậc giám mục vẫn còn nặng. Tôi sợ điều này sẽ làm cho giáo dân giảm nhẹ xét xử của họ. Theo quan điểm của tôi, tòa án này có thể hữu ích như con đường công lý cuối cùng có thể có, một khi các khả năng đòi hỏi luật dân sự cạn kiệt.
“Thực tế là Giáo hội không có khả năng xét xử các hành vi theo thứ trật tội ác”
Cha có khuyên các nạn nhân nên hướng về công lý của con người chứ không công lý của Giáo hội không?
Đây là một vấn đề triết học rất quan trọng. Xử phạt bạo lực là đặc quyền của Nhà nước, là cơ quan duy nhất có quyền áp đặt một cách hợp pháp một hình thức bạo lực khác để mang lại công lý cho các nạn nhân, có nghĩa là một hình thức xử phạt có thể đi xa đến mức bỏ tù. Tuy nhiên, Giáo hội công giáo tự xem mình là một nhóm độc lập có khả năng tự xử phạt các thành viên của mình. Điều này bắt nguồn từ quan niệm cổ xưa của Xã hội Toàn Hảo, Societas Perfecta, được phát triển để chống lại sự can thiệp của nhà nước vào các công việc của Giáo hội. Thực tế là Giáo hội không có khả năng xét xử và xử phạt các hành vi phạm tội theo các hành động thuộc phạm vi tội ác. Đó không phải là vai trò của họ. Giáo luật phải được xem như một luật kỷ luật: phạm một lỗi nghề nghiệp phải áp dụng một hình phạt kỷ luật – chẳng hạn mất chức giáo sĩ.
Với các bộ liên hệ ở Rôma, Giáo hội Pháp muốn chính xác có các thủ tục và tiêu chuẩn trong việc công bố các sự kiện và các biện pháp trừng phạt. Chúng ta có thể mong chờ gì ở Vatican?
Rất khó để nói. Vatican là một đấu trường chính trị. Giáo triều là nam giới gồm nhiều giám mục, chỉ có một ít phụ nữ. Chúng ta sợ họ quyết định để siết chặt cấp bậc. Cũng có những người rất thiện tâm muốn làm hết mình, nhưng họ thường bị tràn ngập công việc. Vatican có thể giúp các giám mục Pháp làm rõ các thủ tục, nhưng phải tính đến chiều kích phổ quát của Giáo hội, vì thế phải hết sức thận trọng: nếu một Giáo hội, trong một quốc gia, sửa đổi cách làm của mình với sự đồng ý của Rôma thì dư chấn có thể được mong đợi ở những nơi khác. Đó là quyền phổ quát của Giáo hội đang bị đe dọa. Nhưng Đức Phanxicô có thể tiếp tục khuyến khích quyền tự chủ và trách nhiệm hơn cho các hội đồng giám mục, như thế sẽ đẩy nhanh mọi sự.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Linh mục Stéphane Joulain: “Vụ hồng y Ricard tiêu biểu cho sự thiếu trưởng thành tình cảm của các linh mục thuộc thế hệ này”
