Liệu hợp đồng tin tưởng giữa Vatican và các giám mục Pháp có cự được với những căng thẳng không?
Các giám mục Pháp họp đại hội khoáng đại ở Lộ Đức 3-11-2022
Tin tức về Vatican dưới cái nhìn của phóng viên báo La Vie tại Rôma. Đức Phanxicô gởi một thông điệp đến các giám mục Pháp đang họp khoáng đại của họ ở Lộ Đức. Một cử chỉ thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Rôma, cũng đang bị quy trách nhiệm trong vụ này.
lavie.fr, Marie Lucile Kubacki, 2022-11-04
Đây là một dấu hiệu khá bất thường. Khi các giám mục Pháp đang họp cuộc họp truyền thống hàng năm của họ ở Lộ Đức, năm nay cuộc họp này bị tác động bởi vụ tai tiếng Santier, thì hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin gởi đến các giám mục Pháp lời của Đức Phanxicô được đọc trong phần mở đầu công việc của họ. Lần cuối cùng một văn bản của giáo hoàng được đọc trong hội đồng toàn thể là vào tháng 11 năm 2021, ngay sau khi báo cáo Ciase được công bố. Làm thế nào để giải thích việc này?
Khuyến khích và cảnh cáo. Đứng trước mức độ nghiêm trọng của vấn đề, Đức Phanxicô quan sát những gì đang xảy ra ở Pháp, và ngài cho biết điều đó. Như năm 2021 khi ngài đảm bảo với các giám mục về “sự hỗ trợ tinh thần và tình huynh đệ” của ngài: “Một lần nữa Giáo hội Pháp chấn động vì các vụ tai tiếng của một số mục tử.” Ngài xin các giám mục đừng nản chí, nhấn mạnh đến quyết tâm mang lại bộ mặt truyền giáo thực sự của mình cho Giáo hội Pháp, và thúc giục họ tiến lên phía trước với sự táo bạo và sáng suốt. Nhưng ngài cũng nhắc trách nhiệm của họ.
Sau vụ giám mục Santier, các giám mục bị áp lực ở Lộ Đức
Trách nhiệm của Vatican trong vụ Santier
Qua ngoại trưởng Pietro Parolin, Đức Phanxicô nói tiếp, “Hơn bao giờ hết, anh em được kêu gọi để nhìn vào vết thương của dân Chúa, những nạn nhân của những vụ lạm dụng này, ngay từ đầu, nhưng cũng từ tất cả những tai tiếng, thất vọng và thử thách, đặc biệt là các linh mục của anh em, những người mà sứ mệnh cao đẹp của anh em bị ô nhục, thậm chí còn làm khó khăn hơn, và với những người cần sự gần gũi của anh em hơn bao giờ hết.” Sự quan tâm của Rôma được thể hiện qua sự hiện diện của linh mục Luc-Marie Lalanne, thuộc Bộ Tín Lý theo yêu cầu của tổng giám mục Eric de Moulins-Beaufort, chủ tịch Hội đồng Giám mục Pháp.
Thật vậy, một số câu hỏi làm nhiễm độc bầu khí. Trong một thư được công bố gần đây, giám mục đương nhiệm giáo phận Créteil, Dominique Blanchet, bị nghi ngờ vì đã không công khai biện pháp kỷ luật với cựu giám mục Michel Santier, biện minh cho quyết định của mình là các nạn nhân quyết định muốn ẩn danh, không muốn tên của họ bị đưa lên báo, nhưng giám mục cũng cho “đây là nghĩa vụ im lặng do Rôma áp đặt ngày nay.”
Vụ giám mục Santier làm nổi bật sự rối loạn chức năng rõ rệt của các sứ thần
Trên thực tế, nếu không phải là việc miễn trách nhiệm cho các giám mục Pháp, thì việc thắc mắc về một số điểm của Rôma là chính đáng: việc bổ nhiệm giám mục, công lý theo giáo luật, các biện pháp trừng phạt…, một số chuyên gia nhấn mạnh đến biện pháp kỷ luật nhẹ nhàng áp dụng cho cựu giám mục Michel Santier so với mức độ nghiêm trọng của các tội phạm đã làm – nhìn trộm các thanh niên – trở nên trầm trọng hơn do lạm dụng quyền thiêng liêng và công cụ hóa các bí tích.
Nâng đỡ các Giáo hội địa phương trong việc xử lý các vụ lạm dụng
Thách thức với chuyên gia đến từ Rôma, nhưng cũng với luật sư Laurent Delvolvé, nhà giáo luật Ludovic Danto, Trưởng khoa Giáo luật của Học viện Công giáo Paris – tất cả cố gắng làm sáng tỏ vấn đề ở đây. Sứ thần Tòa thánh tại Pháp Celestino Migliore cũng sẽ phát biểu trong cuộc họp.
Vì nếu mọi người nói nhiều đến việc giáo dân mất lòng tin vào các linh mục, các giám mục thì cũng có một sự tin tưởng được tìm thấy giữa Rôma và các Giáo hội địa phương. Trước cuộc họp, một số giám mục cho biết họ đang chờ lời giải thích của các giám mục bạn, họ biết về lệnh trừng phạt và không nói gì, nhưng họ cũng thắc mắc về thái độ của Rôma. Họ nhắc đến các trường hợp tiêu biểu đã không làm gương cho một hệ thống đúng, đó là các vụ tai tiếng của hồng y McCarrick và giám mục Zanchetta, cho thấy rõ sự rối loạn chức năng ở cấp cao nhất.
Ngoài ra, một số người còn đặt câu hỏi về sự can dự của Vatican để giúp các Giáo hội địa phương trong công việc xử lý các vụ tai tiếng lạm dụng và bạo lực tình dục. Một nhà quan sát đời sống giáo hội ghi nhận: “Đó thực sự là một vấn đề vì sau thời gian đã tập trung hóa quá nhiều, ngày nay Rôma có xu hướng để các Giáo hội địa phương đối diện với trách nhiệm của họ.”
Để nhắc lại, trong kỳ họp năm 2021, các giám mục đã xin giáo hoàng “cử một nhóm kinh lý tông tòa” để đánh giá công việc bảo vệ trẻ vị thành niên và “nếu cần, đưa ra các theo dõi cần thiết sau kết quả chuyến đi của họ”. Trong bài phát biểu khai mạc, tổng giám mục Éric de Moulins-Beaufort giải thích, họ sẽ nhận được thông tin “liên quan đến các chuyến đi” và họ “được mời đến Rôma thay vì các quan sát viên đến tại chỗ”. Ngài cũng giải thích các quy chế cuối cùng của tòa án hình sự quốc gia sắp được thông qua, và đã được Rôma chấp thuận.
Một bất ổn giữa Rôma và Giáo hội Pháp?
Sự chú ý của Rôma càng được mong chờ hơn sau khi báo cáo Ciase được công bố, việc hoãn chuyến đi Vatican của ông Jean-Marc Sauvé đã liên tục đặt câu hỏi về sự hỗ trợ của Rôma trong tiến trình thực hiện của các giám mục Pháp.
Thêm vào bất ổn này là một bất ổn khác mang một bản chất khác, nhưng cũng là nguồn gốc của căng thẳng và hiểu lầm: đó là tự sắc Cử hành thánh lễ theo phụng vụ tiền Công đồng Traditionis custodes, giới hạn thánh lễ tridentin. Sau khi công bố tự sắc, nhiều người nói về căng thẳng của những người theo chủ nghĩa truyền thống nhưng trên hết là sự khó hiểu của các phong trào mâu thuẫn với Vatican, làm căng thẳng giữa khuyến nghị của Bộ Tín Lý về một áp dụng “rất nghiêm ngặt” sáu tháng sau, nhưng hai tháng sau, một ngoại lệ dưới hình thức của một biện pháp nhẹ nhàng mà giáo hoàng ban cho Huynh đoàn Thánh Peter, trước sự ngạc nhiên của mọi người. Đủ nghiêm trọng để bạn mất tiếng la-tinh của mình!
Trong thư của ngài, Đức Phanxicô yêu cầu các giám mục Pháp thể hiện “sự ân cần và tình phụ tử lớn nhất đối với mọi người – đặc biệt là giới trẻ, linh mục hay giáo dân đã mất phương hướng. Đây là những con chiên thường bị thương cần được hỗ trợ, lắng nghe và cần thời gian”. Tuy nhiên ngài không xem lại quyết định của mình, thúc giục các giám mục làm việc để thực hiện nó.
Bộ trưởng Ngoại giao kết thúc bức thư của ngài bằng cách đề cập đến cuộc tranh luận về giai đoạn cuối đời. Ngài nói với các giám mục, giáo hoàng “cầu nguyện để cuộc tranh luận dựa trên sự thật và không có ý thức hệ” có thể được thiết lập ở Pháp. Một yếu tố của ngôn ngữ, mặc dù mang tính ngoại giao, nhưng không thiếu hương vị, chỉ vài ngày sau chuyến thăm của tổng thống Emmanuel Macron tới Vatican.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Một số suy nghĩ về sự chi phối qua vụ giám mục Santier
