Mátxcơva sử dụng tất cả bạo lực đang âm ỉ trong xã hội Nga

132

Mátxcơva sử dụng tất cả bạo lực đang âm ỉ trong xã hội Nga

corriere.it, Stefano Montefiori, 2022-04-22

Nhà văn Giuliano da Empoli: “Mátxcơva sử dụng tất cả bạo lực đang âm ỉ trong xã hội Nga”. Ông kể lại trong quyển tiểu thuyết chính trị – hư cấu cuộc đời và những việc làm của Vladislav Surkov, “nhà ảo thuật của Điện Kremlin”, người đã giúp Putin biến nước Nga thành hỗn loạn.

Nhà văn Giuliano Da Empoli. Bên cạnh quyển tiểu thuyết đầu tiên của ông bằng tiếng Pháp: Nhà ảo thuật của Điện Kremlin. Tất cả những người của Putin (Le magicien du Kremlin. Tous les hommes de Poutine, nhà xuất bản Gallimard sẽ phát hành ngày 14 tháng 4-2022).

Ông Vladislav Surkov là cố vấn chính thức của Putin về Ukraine, nhưng trước đó ông là người đã giúp đưa tân Sa hoàng lên nắm chính quyền. Một năm trước, ông Surkov đã lùi lại một bước, nhưng ông là người duy nhất xứng đáng danh hiệu nham hiểm “Phù thủy của Điện Kremlin, tên mà nhà văn Giuliano da Empoli viết về ông. Trong quyển sách, Vladislav Surkov là nhân vật Vadim Baranov vì “các sự việc là có thật, các đối thoại và đời sống riêng là tưởng tượng”, tác giả giải thích trong một quán cà phê ở Paris: “Tôi bắt đầu có ý tưởng để viết quyển sách này đã bảy hoặc tám năm, tôi đi vào trong đầu của những nhân vật này và bằng hư cấu, nghịch lý thay lại là cách duy nhất để đi đến một hình thức sự thật.”

Nhà ảo thuật của Điện Kremlin nói về màn diễn đi trước thời đại và chế độ độc tài, về những cố vấn chính sách và bạo lực – trọng tâm của chế độ Putin ngay từ đầu -, về ánh sáng mờ ảo của giai cấp tư sản phương Tây và sự khắc nghiệt da diết của những ngọn đèn chùm ở Mátxcơva hoặc ở Petersburg, và thực tế song song luôn được tuyên truyền cho người Nga, từ rất lâu trước những lời nói dối về vụ thảm sát Bucha. Viết xong cách đây một năm, quyển sách là cái nhìn về vực thẳm của những giờ phút này.

Vì sao câu mở đầu lại là câu nói của Alexandre Kojève: “Cuộc đời là vở hài kịch nên phải diễn một cách nghiêm túc”?

Nhà văn Giuliano da Empoli: Trong một thế giới đen tối của các cựu công chức và doanh nhân KGB, Surkov tốt nghiệp Học viện Nghệ thuật Sân khấu Mátxcơva, viết tiểu thuyết dưới bút hiệu và viết lời cho một ban nhạc gô-tic rock, có áp phích của ca sĩ rapper người Mỹ Tupac Shakur ở nhà và xem công việc cố vấn chính sách của mình như nghệ thuật trình diễn.

Việc này có sức nặng như thế nào trong quá trình xây dựng chế độ Putin và cả trong bi kịch của những ngày này?

Đó là điều cơ bản, vì Surkov đưa tuyên truyền chính trị đến với màn kịch đi trước thời đại: ông không truyền thông thực tế, ông tạo ra nó. Một thực tế, ít nhất là ngay từ đầu, thấy trước quyền lực tuyệt đối của Putin nhưng cũng là phản ngụy-quyền lực của các đảng đối lập, trên thực tế hoàn toàn bị Surkov kiểm soát và khuyến khích, một thực tế mang nét tương đồng mạnh mẽ với cuốn tiểu thuyết loạn thị dị thường Noi của Evgenij Zamjatin, người mà năm 1920 đã tiên đoán về một xã hội kiểm soát hiện diện khắp nơi, ngày nay đang thống trị ở Nga và cũng thấy ở cả phương Tây cũng với các phương tiện truyền thông xã hội, từ Tinder đến Facebook.

Từ Surkov đến Putin, giá trị cơ bản dường như là vô liêm sỉ.

Vô liêm sỉ và mỉa mai. Chúng hiện diện rất nhiều, không những nơi giới lãnh đạo, mà trong toàn xã hội Nga. Khi bạn sống trong ba hệ thống giá trị trong vài thập kỷ, mỗi lần được giải thích một cách tuyệt đối và quá mức – chủ nghĩa cộng sản, rồi chủ nghĩa tư bản man rợ, rồi chủ nghĩa dân tộc hiện tại bị trùm trong những giá trị chính thống giáo thiêng liêng – kết quả là không còn ai tin vào bất cứ điều gì nữa.

Nhiều người cho rằng Putin khát máu của những tuần gần đây là người hoàn toàn khác trước. Putin là ai?

Tôi sẽ không nói như vậy. Bạo lực mà chúng ta thấy đang diễn ra trong những tuần này là nguồn gốc thống trị của Putin với xã hội Nga.

Quyển sách nhắc lại thời điểm khủng khiếp của “Ngày 11 tháng 9 của Nga”, các cuộc tấn công năm 1999 đã tàn phá hai tòa nhà ở ngoại ô Mátxcơva và cho thấy sự tàn khốc của cuộc chiến thứ hai ở Chechnya. Đây có phải là một bước ngoặt?

Putin đã nắm quyền vào thời điểm đó, nhưng không được lòng dân lắm: ông không vượt quá 3% trong các cuộc thăm dò. Những cuộc tấn công bí ẩn, mà thủ phạm chưa bao giờ được xác định nhưng được cho là do người Chechnya, cho phép Putin tự xem mình là người cứu tinh của đất nước đang bị đe dọa. Grozny đã bị san bằng hay gần như bị san bằng, và bạo lực này cho phép Putin áp đặt không những quyền lực của ông mà còn cả sự nổi tiếng của ông”.

Liệu cuộc chiến ở Ukraine có đáp ứng được nhu cầu tương tự?

Thường thường, Putin cần phải giải ẩn ức bạo lực âm ỉ trong xã hội Nga ra bên ngoài, một bạo lực ông đã xây dựng cho chế độ của ông. Trong quyển sách của tôi, tôi tưởng tượng một cuộc đối thoại trong đêm, trong đó Putin suy nghĩ về sự nổi tiếng lâu dài của Stalin đối với người Nga. Người phương Tây nghĩ, điều này là do người Nga đã quên những cuộc thanh trừng, nhưng ngược lại. Stalin vẫn được lòng dân chính xác nhờ các cuộc thảm sát: ông biết làm thế nào để xử các kẻ thù của người dân.

Nếu cuộc sống là một vở kịch tuyệt vời để chơi một cách nghiêm túc, thì nó cũng giải thích sự sai trái của người Nga về vụ thảm sát ở Bucha và những hành động tàn ác cay nghiệt khác.

Sự đảo ngược phi thường là do ngày nay tin giả được ngụy trang dưới dạng kiểm tra các thực tế ở Ukraine. Các thi thể bị bỏ lại trên đường phố ư? Theo người Nga, đó là những người đóng trò.

Làm thế nào họ có thể nghĩ rằng họ được xem là nghiêm túc?

Đó là tuyên truyền để dùng trong nội bộ, nhưng trên hết là có những người ở phương Tây tin vào điều đó. Thực tế không đáng kể trong màn kịch đi trước thời đại. Mặc kệ cho phiên bản chính thức có đáng tin cậy và được thực hiện tốt hay không. Ngược lại, tốt hơn là đưa ra hai, ba, thậm chí là năm lời giải thích khác nhau, dù cho chúng quá xa vời, kệ. Mục đích không phải là để thuyết phục, để mang lại những xác quyết, nhưng để phá hủy tất cả xác quyết.

Tại sao Surkov rời Điện Kremlin?

Những người như ông, những kẻ thao túng tinh vi, vào  thời điểm này đã thua cuộc. Đối mặt với bạo lực trần trụi, không còn chỗ cho họ. Nhưng di sản của Vladislav Surkov vẫn còn. Nếu không đủ sức mạnh để áp đặt mệnh lệnh của mình, thì họ lựa chọn hỗn loạn. Tôi sợ đây là chiến lược mà Putin sẽ áp dụng ở Ukraine.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: “Chừng nào Putin còn nắm quyền, sẽ không ai được an toàn. Không một ai trong chúng ta “