Chương 20 – Thuận thay vì chống
Trích sách: Cứ việc giễu các tu sĩ Dòng Tên, Hài hước và thiêng liêng, Nicolaas Sintobin, s.j. Nxb. Fidélité, Namur 2016
Có điểm nào chung giữa Dòng Đa Minh và Dòng Tên?Và họ khác nhau ở điểm nào? Cả hai đều được một người Tây Ban Nha thành lập: Thánh Đôminicô thành lập Dòng Đa Minh, Thánh I-Nhã thành lập Dòng Tên.
Cả hai thành lập Dòng để đấu tranh chống người lạc giáo: tu sĩ Dòng Đa Minh chống người lạc giáo cathar, tu sĩ Dòng Tên chống người tin lành. Vậy thì sự khác nhau giữa tu sĩ hai Dòng là gì?
– Có bao giờ bạn gặp một người cathar chưa?
Về Bài tập Linh thao, Thánh I-nhã đã triển khai một phương pháp cầu nguyện rất kiên cố. Ngài nói, «họ phải sẵn sàng để chính Đấng Tạo Dựng và Thiên Chúa đến với tâm hồn đã yêu thương Ngài, tâm hồn cháy lửa mến Ngài cách nào để có thể hát ngợi ca Ngài và yêu thương Ngài». Nói cách khác, Thánh I-Nhã khẳng định rằng, cách cầu nguyện mà ngài triển khai có thể đưa đến một trải nghiệm trực tiếp với Chúa. Ai đã đi linh thao có thể hiểu được điều đó muốn nói gì.
Ở Tây Ban Nha và nước Pháp, vào nửa đầu thế kỷ 16, một tuyên bố như vậy có thể dễ dàng bị nghi ngờ. Đạo Tin lành đang lan rộng nhanh sẽ đặt lại vấn đề vai trò của Giáo hội là trung gian khẩn nài giữa Chúa và con người. Ai có thể cho rằng mình có một trải nghiệm trực tiếp với Chúa, nếu không phải là một người được khai ngộ, một người tin lành ẩn giấu?
Thánh I-Nhã đã nhiều lần ra trước Tòa Thẩm Tra và cũng đã từng bị tù. Hơn thế nữa, có khi Thánh I-Nhã còn tự động ra trình diện ở Tòa Thẩm Tra. Quả vậy, ngài muốn sống và làm việc trong truyền thống Giáo hội. Cả ngài và các Bài tập Linh thao đều được xử trắng án mỗi khi bị buộc tội là dị giáo. Vào thời buổi đó, các tu sĩ Dòng Đa Minh giữ một vai trò quan trọng ở Tòa Thẩm Tra: có thể cho rằng họ phê bình gay gắt các tu sĩ Dòng Tên. Nhưng bây giờ thì các quan hệ rất tốt. Bằng chứng là linh mục Bề trên tổng quản Dòng Đa Minh cử hành tang lễ của linh mục Bề trên tổng quản Dòng Tên và ngược lại.
Một hiểu lầm khác bắt nguồn từ giai đoạn này. sự Bài-Cải cách không phải chỉ hướng về người tin lành. Nó trước hết và căn bản là một phong trào cải cách bên trong Giáo hội, hướng về nội bộ. Vì thế các tu sĩ Dòng Tên không xuất hiện như một tổ chức nhằm để chống các người tin lành. Dòng Tên không thành lập để chống một cái gì hay chống một người nào, nhưng để dấn thân cho một cái gì: cho Chúa và nhân loại Chúa đã dựng lên. Điều này phù hợp với tính lạc quan và trên hết là sự tin tưởng hoàn toàn của Thánh I-Nhã. Dấn thân cho một cái gì mang nặng ý nghĩa hơn là chiến đấu chống một cái gì. Sẽ rất phúc lợi để hướng dẫn đời mình đi theo một cái gì cho mình niềm vui và sức mạnh hơn là cho mình buồn bã, lo lắng và giận dữ.
Điều đã xảy ra cho các quan hệ với Dòng Đa Minh thì cũng xảy ra cho quan hệ với người tin lành. Khắp nơi và trong nhiều cơ cấu khác nhau, các tu sĩ Dòng Tên hợp tác với người tin lành, anh chị em của mình trong đức tin. Cũng không ít người tin lành đã đi linh thao.
Hình: Kỷ niệm 800 năm lập Dòng Đa Minh, 21-1-2017
Marta An Nguyễn chuyển dịch
