Không ai ở Vatican muốn Đức Phanxicô đi Iraq bây giờ. Vì sao ngài quyết tâm đi?

186

Không ai ở Vatican muốn Đức Phanxicô đi Iraq bây giờ. Vì sao ngài quyết tâm đi?

americamagazine.org, Gerard O’Connell, 2021-03-03

Inside the Vatican

Một nhân viên an ninh đi gần các áp phích ở Baghdad ngày 3 tháng 3 năm 2021. Khi đến Iraq từ ngày 5 đến 8 tháng 3, Đức Phanxicô có chuyến đi đầy rủi ro đến một quốc gia bị chiến tranh tàn phá, nơi gần đây bị tên lửa bắn vào và dịch Covid bùng phát lại. (Ảnh CNS / Khalid al-Mousily, Reuters)

Ngày thứ sáu 5 tháng 3, Đức Phanxicô đi chuyến đi lịch sử đến Iraq. Khi đến Baghdad, ngài sẽ gặp Tổng thống Iraq Barham Salih, sau đó ngài đi khắp đất nước với tốc độ chóng mặt để thăm các nhà lãnh đạo tôn giáo và các thành phố đang phục hồi sau khi bị Nhà nước Hồi giáo Tự xưng tàn phá.

Chuyến đi vô cùng mạo hiểm. Coronavirus đang bùng phát lại ở Iraq và vi-rút biến thể đã xuất hiện. Bạo lực cũng gia tăng: 32 người đã thiệt mạng trong một vụ đánh bom tự tử ở một ngôi chợ Baghdad vào tháng 1, và chỉ cách đây hai tuần, rốc-kết bắn vào căn cứ quân sự bên trong sân bay Erbil, nơi Đức Phanxicô sẽ gặp các đại diện người Kurdistan ở Iraq. Mới hôm nay, mười quả rốc-kết vừa bắn vào căn cứ quân sự ở miền tây Iraq.

Nhà báo Gerard O’Connell, tùy viên trang America tại Vatican và là người dẫn chương trình podcastBên trong Vatican” (Inside the Vatican) cùng đi với Đức Phanxicô trong chuyến đi này. Nhà báo O’Connell nói trong chuyên đề đặc biệt tuần này: “Nếu bạn nghe những người ở Vatican, những cấp cao ở đây, không ai khuyên ngài đi. Họ nói, xin chờ, xin chờ, xin hoãn lại!”, rủi ro cho ngài, cho những người đi theo ngài và giáo dân Iraq sẽ tụ tập để gặp ngài.” Vì thế, câu hỏi lớn là, tại sao? Điều gì thúc đẩy ngài vào nơi chiến sự, trong thời gian đại dịch toàn cầu?

Chương trình đặc biệt của “Bên trong Vatican” đi sâu vào hai mục tiêu chính của chuyến đi: Nâng đỡ thiểu số tín hữu kitô còn ở lại Iraq trong thời nhóm Nhà nước Hồi giáo Tự xưng chiếm đóng và giúp hàn gắn một số quan hệ bị rạn nứt nhất của Iraq bằng cách xây dựng đối thoại với người hồi giáo shi’a.

Một lịch sử phong phú, một tương lai bất định

Tín hữu kitô giáo ở Iraq có nguồn gốc từ Thánh Tôma tông đồ, người đã làm phép rửa và thành lập các cộng đoàn Thánh Thể khắp vùng. Nhưng bà Amir Harrak, tiến sĩ giáo sư nghiên cứu tiếng Aramê và Syria ở Đại học Toronto, giải thích nhóm Nhà nước Hồi giáo Tự xưng đã phá hủy các nhà thờ, tu viện, sách vở và tác phẩm nghệ thuật quan trọng thời Trung cổ nhằm xóa bỏ bất cứ thứ gì không phù hợp với cái nhìn cực đoan của họ về hồi giáo.

Tiến sĩ Harrak nói: “ISIS phá hủy tất cả những gì là nghệ thuật thời đó, dĩ nhiên điều này làm cho tín hữu kitô giáo bị mất kho báu, nhưng hồi giáo cũng mất kho báu này.” Là học giả nghiên cứu lịch sử văn hóa Syriac, Tiến sĩ Harrak cũng mất một kho báu.

Tiến sĩ Harrak đã rời Iraq trong những năm 1970 để theo đuổi con đường học vấn, nhưng những người khác không có may mắn này. Cô Rashel Groo, sinh viên khoa học máy tính tại đại học công giáo ở Erbil, cô sống trong thời kỳ nhóm Nhà nước Hồi giáo Tự xưng chiếm thành phố Qaraqosh, quê hương của cô năm 2014. Trên podcast, cô mô tả cái đêm mà gia đình cô bỏ trốn: “Chúng tôi không biết chuyện gì đã xảy ra đêm hôm đó. Chúng tôi không có thì giờ để mang theo một cái gì. Chỉ trong vài giờ, chúng tôi rời khỏi nhà và không quay trở lại trong ba năm. Không ai tưởng tượng được điều này sẽ xảy ra”.

Cùng với một số ít gia đình kitô giáo khác, gia đình cô Groo trở lại tái định cư ở Qaraqosh, nhưng công việc này không hề dễ dàng. Thành phố chỉ có điện và nước vài giờ mỗi ngày, làm cho cô khó hình dung mình sẽ có tương lai ở đây. Gần 40% người dân Iraq dưới 15 tuổi, các em sống suốt đời trong xung đột. Iraq đối diện với vấn đề di cư ồ ạt của những người trẻ tuổi.

Đức Phanxicô đến Iraq để nói với các bạn trẻ này, đặc biệt những người theo đạo như cô Groo, rằng họ đã quyết định đúng đắn khi ở lại và họ có thể giúp hàn gắn đất nước mình.

Một vòng ôm để hàn gắn chia rẽ

Việc chữa lành vết thương này của Iraq đòi hỏi sự hòa giải. Dù người hồi giáo và kitô giáo đã sống bên nhau ở Iraq trong sự hòa hợp tương đối từ nhiều thế kỷ nay và dù nhóm Nhà nước Hồi giáo Tự xưng nhắm mục tiêu cả vào người hồi giáo cũng như kitô giáo, căng thẳng giữa các nhóm đã gia tăng khi lòng tin tưởng bị xói mòn.

Bà Jordan Denari Duffner, học giả về mối quan hệ giữa hồi giáo công giáo và là tác giả quyển Tìm kiếm Chúa Giêsu giữa người hồi giáo: Làm thế nào  yêu thương người hồi giáo làm cho tôi trở thành người công giáo tốt hơn. (Finding Jesus Among Muslims: How Loving Islam Makes Me a Better Catholic) khẳng định: “Điều mà người tín hữu kitô và người hồi giáo đang cố gắng làm ở Iraq thực sự là nhặt từng mảnh.”

“Điều mà người tín hữu kitô và người hồi giáo đang cố gắng làm ở Iraq thực sự là nhặt từng mảnh”. Jordan Denari Duffner

Đức Phanxicô muốn giúp tiến trình này. Ngày thứ bảy 6 tháng 3, ngài sẽ gặp nhà lãnh đạo ayatollah đáng kính của hồi giáo shi’a, đại giáo chủ Ali Al-Sistani. Ngài ayatollah đã cố gắng hết sức mình để đấu tranh cho hòa bình và công lý, khuyến khích người hồi giáo ở Iraq tham gia cuộc chiến chống ISIS và bảo vệ trẻ vị thành niên theo kitô giáo và người yaziđi, những người đối diện với điều mà cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry gọi là tội ác diệt chủng.

Dù những gì sẽ được thảo luận trong cuộc họp chưa được công bố rộng rãi, nhưng “cuộc họp chính là thông điệp,” bà Denari Duffner nói.

Nghệ thuật đường phố của giáo hoàng và của ayatollah đã ở khắp thành phố Najaf, thành phố linh thiêng nhất của Iraq, nơi hai ý muốn gặp nhau. Bà Duffner nói, đó là cuộc gặp gỡ giữa nóc chuông nhà thờ và các tháp, những ngọn tháp mà người hồi giáo được gọi để đến cầu nguyện. Một nhà thơ shi’a nói baba của kitô giáo và baba của hồi giáo sẽ ôm choàng nhau, dựa trên sự tương đồng giữa các từ dành cho “papa” và “pape” của nhiều ngôn ngữ.

Nhưng chuyến đi được tín hữu kitô và hồi giáo rất mong đợi lại có nhiều bất trắc trong thời kỳ đại dịch này. Mười ngàn người dự kiến sẽ tụ tập để dự thánh lễ Đức Phanxicô dâng ở sân vận động ở Erbil có sức chứa 30.000 người, làm tăng nguy cơ lây lan coronavirus và tạo mục tiêu cho các cuộc tấn công khủng bố.

Trả lời câu hỏi trong cuộc họp báo ngày 2 tháng 3, liệu Đức Phanxicô biện minh gì cho việc làm cho nhiều người gặp nguy hiểm như vậy, ông Matteo Bruni, giám đốc Văn phòng báo chí Tòa Thánh, phát ngôn viên của Vatican nhấn mạnh, phần lớn dân số Iraq là người trẻ và do đó ít có nguy cơ mắc các trường hợp nhiễm coronavirus nghiêm trọng, và Vatican tin tưởng, chuyến đi có thể được thực hiện một cách an toàn. Ông giải thích, có nhiều khả năng giáo hoàng sẽ đi xe bọc thép chứ không đi xe giáo hoàng bình thường, nên có thể giảm sự tụ tập của đám đông. Và người dân cũng sẽ tôn trọng các hướng dẫn giãn cách xã hội.

Ông Bruni nói, dù có rủi ro, Đức Phanxicô xem chuyến đi này là “hành động của tình yêu với vùng đất này, với dân tộc này và các tín hữu kitô ở đây. Mọi hành động yêu thương đều có thể được hiểu là thái quá… Nhưng không có nghĩa là không để ý đến hậu quả của hành động, nhưng ở hoàn cảnh này, có thể đo lường nhu cầu của người khác khi họ nhận được tình yêu, sự quan tâm và tôn trọng này”.

Nhà báo Gerard O’Connell cho biết: “Chúng tôi đã tiêm ngừa, nhưng chúng tôi cũng nhận ra đây là một đất nước không có hòa bình. Chúng tôi ý thức nhiều chuyện có thể xảy ra”.

Tùy viên Gerard O’Connell trang America tại Vatican sẽ là một trong những nhà báo đi cùng Đức giáo hoàng. Ông O’Connell nói: “Không ai mù quáng với thực tế. Chúng tôi đã tiêm ngừa, nhưng chúng tôi cũng nhận ra đây là một đất nước không có hòa bình. Chúng tôi ý thức nhiều chuyện có thể xảy ra.”

“Bạn làm công việc của mình và bạn cố gắng làm tốt, và sau đó bạn hy vọng điều tốt nhất sẽ đến từ đó. Và vì vậy chúng tôi cầu nguyện. Tôi hy vọng quý thính giả, độc giả cũng sẽ cầu nguyện cho chúng tôi khi chúng tôi đi. Và tôi hy vọng chuyến đi sẽ là một động lực lớn cho người dân ở đó, một động lực lớn cho hòa bình, và chuyến đi này sẽ có ảnh hưởng trên toàn thế giới hồi giáo mà còn cho cả thế giới kitô giáo.”

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: “Chỉ có xoa dịu Iran mới có thể thay đổi tình hình ở Iraq”

Chuẩn bị ráo riết trước khi Đức Phanxicô gặp ayatollah Iraq

Quyết tâm đi Irak của Đức Phanxicô

Chuyến đi nhiều rủi ro của Đức Phanxicô ở Irak